Cây Cỏ Xước

Cây cỏ xước, loại thảo dược quen thuộc trong Y học cổ truyền, nổi tiếng với khả năng hỗ trợ giảm đau nhức xương khớp, cải thiện tuần hoàn máu và thanh lọc cơ thể. Với những công dụng tuyệt vời và tính an toàn cao, cây cỏ xước ngày càng được nhiều người tin dùng để chăm sóc sức khỏe tự nhiên.

Giới thiệu cây cỏ xước

Cây cỏ xước, còn có tên gọi khác là cây ngưu tất nam, thuộc họ Cúc (Asteraceae).  Loài cây này mọc hoang ở nhiều nơi, từ vùng đồng bằng đến miền núi, thường thấy ở ven đường, bờ ruộng, bãi cỏ.

Đặc điểm hình thái

Cỏ xước có đặc điểm nhận biết như sau:

• Hình dáng: Cây cỏ xước là cây thân thảo, mọc thẳng đứng, cao khoảng 0.5 – 1m. Thân cây có nhiều lông cứng, khi chạm vào có cảm giác ráp.
• Lá: Lá cây cỏ xước mọc đối, hình trứng hoặc hình mác, mép lá có răng cưa. Mặt trên lá cỏ có màu xanh đậm, mặt dưới có màu nhạt hơn.
• Hoa: Hoa cỏ xước nhỏ, màu trắng hoặc tím nhạt, mọc thành cụm ở đầu cành.
• Quả: Quả bế, hình thoi, có gai móc, dễ dàng bám vào quần áo hoặc lông động vật.

Phân bố và thu hái chế biến

Cây cỏ xước ưa sáng và ưa ẩm, thường mọc hoang ở ven đường, bờ ruộng, bãi cỏ,  trong các khu rừng thưa. Loại cây này phân bố rộng rãi ở nhiều vùng miền trên cả nước, đặc biệt là các tỉnh miền núi phía Bắc.

Bộ phận dùng làm thuốc của cây cỏ xước chủ yếu là rễ. Rễ cây được thu hái vào mùa thu hoặc mùa đông, khi cây đã tàn lụi. Sau khi thu hái, rễ được rửa sạch, phơi hoặc sấy khô để bảo quản và sử dụng dần.

Thành phần nổi bật của cỏ xước

Nghiên cứu cho thấy, cây cỏ xước chứa nhiều nhóm hợp chất có hoạt tính sinh học quý giá, bao gồm:

• Flavonoid: Đây là nhóm hợp chất có tác dụng chống oxy hóa, kháng viêm, bảo vệ tế bào gan, tăng cường sức đề kháng. Một số flavonoid tiêu biểu có trong cây cỏ xước là rutin, quercetin, apigenin,…
• Saponin: Có tác dụng long đờm, kháng khuẩn, kháng viêm, giảm đau, thậm chí có nghiên cứu cho thấy một số saponin có tác dụng chống ung thư.
• Alkaloid: Có tác dụng giảm đau, hạ sốt, an thần, điều hòa huyết áp.
• Tanin: Có tác dụng kháng khuẩn, chống viêm, cầm máu, chống oxy hóa.
• Tinh dầu: Cỏ xước chứa một lượng nhỏ tinh dầu với thành phần chính là β-caryophyllene, có tác dụng kháng khuẩn, kháng viêm, giảm đau.

Tác dụng của cây cỏ xước

Với các thành phần hóa học phong phú, cây cỏ xước đã được ứng dụng trong nhiều lĩnh vực y học để điều trị các bệnh lý khác nhau. Cụ thể:

• Tăng cường sức đề kháng và hệ miễn dịch: Nhờ vào các flavonoid và saponin, cây cỏ xước giúp cải thiện hệ miễn dịch, giúp cơ thể chống lại các tác nhân gây bệnh như vi khuẩn, virus.
• Giảm đau và chống viêm: Triterpenoid trong cây cỏ xước có tác dụng giảm đau, chống viêm hiệu quả. Điều này đặc biệt hữu ích trong việc điều trị các bệnh lý như viêm khớp, đau cơ, hay các vấn đề liên quan đến viêm nhiễm.
• Hỗ trợ hệ tim mạch: Saponin trong cây cỏ xước giúp giảm cholesterol xấu, làm giảm nguy cơ mắc các bệnh tim mạch. Ngoài ra, các hợp chất này còn giúp điều hòa huyết áp, bảo vệ sức khỏe tim mạch.
• Bảo vệ gan và tăng cường chức năng gan: Các acid hữu cơ trong cây cỏ xước giúp giải độc gan, bảo vệ gan khỏi các tác nhân có hại và hỗ trợ quá trình tái tạo tế bào gan.
• Cải thiện tinh thần và giảm căng thẳng: Alkaloid trong cây cỏ xước có tác dụng thư giãn, giảm căng thẳng và lo âu, giúp người dùng cảm thấy thoải mái và dễ chịu hơn.

Cách sử dụng cỏ xước

Cây cỏ xước có thể sử dụng theo nhiều dạng khác nhau, chi tiết như sau:

Sử dụng cỏ xước tươi

Cỏ xước tươi thường được dùng để chữa các bệnh ngoài da và một số bệnh lý thông thường.

Giã nát, đắp ngoài da:

• Chữa mẩn ngứa, dị ứng: Cỏ xước tươi rửa sạch, giã nát, đắp lên vùng da bị mẩn ngứa, dị ứng. Có thể kết hợp với lá khế để tăng hiệu quả trị ngứa.
• Chữa mụn nhọt, vết thương: Cây thuốc giã nát, đắp lên mụn nhọt, vết thương giúp giảm viêm, tiêu sưng, mau lành.
• Giảm đau nhức xương khớp: Giã nát cỏ xước, sao nóng, chườm lên vùng bị đau nhức.

Sắc nước uống:

• Giải nhiệt, giải độc: Cỏ xước tươi rửa sạch, sắc lấy nước uống hàng ngày.
• Hỗ trợ điều trị bệnh gan: Kết hợp cỏ tươi với các loại thảo dược khác như actiso, diệp hạ châu để tăng cường chức năng gan.

Sử dụng cỏ xước khô

Cỏ xước khô thường được dùng để sắc thuốc hoặc ngâm rượu.

Sắc thuốc:

• Chữa cảm cúm, sốt: Cỏ khô kết hợp với gừng tươi, sắc lấy nước uống khi còn nóng.
• Chữa ho, viêm họng: Kết hợp thuốc với kim ngân hoa, bồ công anh, sắc lấy nước uống.
• Điều trị bệnh gout: Thuốc kết hợp với hy thiêm, thổ phục linh, sắc lấy nước uống hàng ngày.

Ngâm rượu:

• Bổ thận, tráng dương: Cỏ xước khô ngâm với rượu trắng theo tỷ lệ nhất định. Uống mỗi ngày một lượng nhỏ.
• Chữa đau nhức xương khớp: Cây thuốc khô kết hợp với các loại thảo dược khác như độc hoạt, tang ký sinh, ngâm rượu. Dùng rượu xoa bóp lên vùng bị đau nhức.

Lưu ý khi sử dụng cỏ xước

Để việc tận dụng cỏ xước đạt hiệu quả như mong đợi, cần chú ý những vấn đề sau:

Liều lượng: Khoảng 10-20g cỏ xước khô mỗi ngày.

Mặc dù cỏ xước có nhiều lợi ích cho sức khỏe, nhưng không phải ai cũng sử dụng được. Một số đối tượng cần thận trọng khi dùng cỏ xước:

• Phụ nữ mang thai: Cỏ xước có thể gây co bóp tử cung, tăng nguy cơ sảy thai.
• Phụ nữ đang cho con bú: Chưa có đủ nghiên cứu về ảnh hưởng của cỏ xước đến trẻ bú mẹ.
• Trẻ em: Chỉ nên sử dụng cỏ xước cho trẻ em khi có chỉ định của bác sĩ.
• Người bị huyết áp thấp: Cỏ xước có thể làm hạ huyết áp.
• Người đang sử dụng thuốc khác: Cỏ xước có thể tương tác với một số loại thuốc.

Cỏ xước thường được dung nạp tốt, tuy nhiên, trong một số trường hợp, có thể gây ra một số tác dụng phụ như:

• Rối loạn tiêu hóa: Giảm tiêu chảy và đau bụng.
• Dị ứng: Nổi mẩn ngứa, khó thở.
• Hạ huyết áp: Ở những trường hợp có huyết áp thấp.

Mua cỏ xước khô giá bao nhiêu và ở đâu?

Nhìn chung, giá cỏ xước khô dao động từ khoảng 150.000 – 200.000 VNĐ/kg, cỏ xước tươi có giá thấp hơn. Tuy nhiên, đây chỉ là mức giá tham khảo, giá thực tế có thể thay đổi tùy theo từng thời điểm và địa điểm bán.

Người dùng có thể dễ dàng tìm mua cỏ xước ở nhiều nơi, tuy nhiên, cần lựa chọn những địa chỉ uy tín để đảm bảo chất lượng sản phẩm. Dưới đây là một số gợi ý:

• Các cửa hàng thuốc Đông y: Có nguồn cung cấp cỏ xước rõ ràng, đảm bảo chất lượng.  Ngoài ra, bạn còn có thể nhận được tư vấn từ các lương y, thầy thuốc về cách sử dụng cỏ xước hiệu quả.
• Chợ, siêu thị: Một số chợ, siêu thị cũng có bán cỏ xước, đặc biệt là cỏ xước tươi. Tuy nhiên, bạn cần chú ý lựa chọn những gian hàng uy tín, quan sát kỹ sản phẩm trước khi mua.
• Mua online: Hiện nay, nhiều website, sàn thương mại điện tử cũng bán cỏ xước. Nhưng người mua nên kiểm tra kỹ thông tin về sản phẩm, nguồn gốc, xuất xứ trước khi đặt mua.

Cây cỏ xước, với những công dụng tuyệt vời trong điều trị các bệnh về xương khớp và làm giảm đau hiệu quả, đang được nhiều người tin dùng. Bạn có thể tận dụng những phương pháp dân gian kết hợp với việc sử dụng cây thuốc để cải thiện sức khỏe của mình.