Viêm Amidan

Viêm amidan là một trong những bệnh lý tai mũi họng phổ biến, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe nếu không được điều trị kịp thời. Với các triệu chứng như đau rát họng, khó nuốt, sưng tấy amidan, bệnh dễ tái phát và gây biến chứng nguy hiểm. Hãy cùng tìm hiểu chi tiết về bệnh trong bài viết dưới đây.

Viêm amidan là gì?

Amidan là hai khối mô nằm ở phía sau họng, có vai trò quan trọng trong hệ miễn dịch, giúp cơ thể chống lại vi khuẩn và virus xâm nhập qua đường hô hấp. Tuy nhiên, khi amidan bị nhiễm trùng do vi khuẩn hoặc virus, tình trạng viêm xảy ra, được gọi là viêm amidan.

Bệnh có thể xuất hiện dưới các dạng khác nhau như:

• Viêm amidan cấp: Xuất hiện đột ngột, triệu chứng rõ rệt, thường do nhiễm trùng.
• Viêm amidan mạn tính: Kéo dài dai dẳng, tái phát nhiều lần, có thể do viêm amidan cấp không được điều trị dứt điểm hoặc do các yếu tố kích thích khác như ô nhiễm, khói thuốc,…

Nguyên nhân dẫn tới viêm amidan

Bệnh viêm amidan có thể xảy ra bởi những nguyên nhân phổ biến như sau:

• Vi khuẩn: Các loại vi khuẩn thường gặp bao gồm liên cầu khuẩn, tụ cầu khuẩn, phế cầu khuẩn,… Chúng xâm nhập vào amidan, gây viêm nhiễm, sưng đau.
• Virus: Thường gặp là adenovirus, rhinovirus, virus cúm,… Viêm amidan do virus thường có triệu chứng nhẹ hơn so với do vi khuẩn.
• Suy giảm miễn dịch: Khi hệ miễn dịch suy yếu, cơ thể dễ bị vi khuẩn, virus tấn công, dẫn đến viêm amidan.
• Vệ sinh răng miệng kém: Vi khuẩn trong khoang miệng có thể lây lan sang amidan, gây viêm nhiễm.
• Ô nhiễm không khí: Khói bụi, khí thải… kích thích niêm mạc họng, tạo điều kiện cho vi khuẩn, virus phát triển.
• Khói thuốc lá: Làm tổn thương niêm mạc họng, suy giảm hệ miễn dịch.
• Lạm dụng rượu bia: Gây kích ứng niêm mạc họng.
• Cấu trúc amidan: Amidan có nhiều khe hốc, tạo điều kiện cho vi khuẩn trú ngụ và phát triển.
• Tiền sử mắc các bệnh lý tai mũi họng: Viêm xoang, viêm mũi dị ứng,… có thể làm tăng nguy cơ viêm amidan.

Đối tượng dễ mắc viêm amidan

Những trường hợp dễ bị viêm amidan nhất thường là:

• Trẻ em, người lớn tuổi.
• Người có hệ miễn dịch suy yếu.
• Người làm việc trong môi trường ô nhiễm, nhiều khói bụi.
• Người hút thuốc lá chủ động hoặc thụ động, lạm dụng rượu bia.
• Những người đã từng bị viêm amidan có nguy cơ tái phát cao hơn.
• Người có cấu trúc amidan nhiều khe hốc, tạo điều kiện cho vi khuẩn trú ngụ và phát triển.
• Người có thói quen sinh vệ sinh răng miệng kém.

Triệu chứng viêm amidan

Viêm amidan có thể gây ra một loạt các triệu chứng khó chịu, ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày. Cụ thể như sau:

Triệu chứng tại chỗ

• Đau họng: Có thể đau âm ỉ hoặc đau rát dữ dội, đặc biệt là khi nuốt, nói chuyện hoặc ăn uống.
• Amidan sưng to, đỏ: Bạn có thể quan sát thấy amidan sưng to, đỏ hơn bình thường khi soi gương.
• Xuất hiện các mảng trắng hoặc vàng trên amidan: Đây là các mảng mủ hoặc giả mạc, thường gặp trong viêm amidan do vi khuẩn.
• Hơi thở có mùi hôi: Do vi khuẩn tích tụ trong amidan, phân hủy thức ăn và tạo ra các hợp chất lưu huỳnh có mùi hôi.
• Khó nuốt: Amidan sưng to gây cản trở đường thở, khiến bạn khó nuốt, thậm chí nuốt đau.
• Khàn tiếng: Viêm nhiễm lan đến thanh quản, gây viêm thanh quản và dẫn đến khàn tiếng, mất tiếng.

Triệu chứng toàn thân

• Sốt: Sốt cao hoặc sốt nhẹ, thường gặp trong viêm amidan do vi khuẩn.
• Mệt mỏi, uể oải: Cơ thể mệt mỏi do phải chống lại viêm nhiễm.
• Đau đầu: Thường kèm theo sốt và đau họng.
• Hạch bạch huyết ở cổ sưng: Sờ thấy các hạch nhỏ, cứng ở cổ do phản ứng viêm.
• Đau nhức cơ thể: Cảm giác đau nhức khắp người, giống như bị cảm cúm.
• Buồn nôn, nôn: Đặc biệt là ở trẻ em.

Triệu chứng ở trẻ em

Trẻ em khi bị viêm amidan thường có thêm một số biểu hiện đặc trưng như:

• Quấy khóc, biếng ăn: Do đau họng, khó chịu.
• Chảy nước dãi: Do khó nuốt.
• Ngủ ngáy: Do amidan sưng to cản trở đường thở.

Biến chứng viêm amidan

Viêm amidan nếu không được điều trị kịp thời và đúng cách có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm, ảnh hưởng đến sức khỏe toàn thân.

Biến chứng tại chỗ:

• Áp xe quanh amidan: Nhiễm trùng lan rộng ra vùng xung quanh amidan, tạo thành ổ mủ.
• Viêm tấy lan tỏa: Viêm nhiễm lan ra các mô xung quanh họng, gây sưng đau, khó thở.
• Tắc nghẽn đường thở: Amidan sưng to có thể chèn ép đường thở, gây khó thở, đặc biệt là ở trẻ em.
• Viêm amidan hốc mủ: Hình thành các ổ mủ nhỏ trong các hốc amidan, gây hôi miệng, khó chịu.

Biến chứng toàn thân:

• Viêm cầu thận cấp: Viêm nhiễm ảnh hưởng đến cầu thận, gây tiểu ra máu, protein niệu, phù nề.
• Thấp tim: Gây tổn thương van tim, khớp, thần kinh.
• Viêm khớp nhiễm trùng: Vi khuẩn tấn công vào khớp, gây viêm khớp, sưng đau, hạn chế vận động.
• Nhiễm trùng huyết: Vi khuẩn xâm nhập vào máu, gây nhiễm trùng toàn thân, rất nguy hiểm.
• Viêm màng ngoài tim: Viêm nhiễm lan đến màng ngoài tim, gây đau ngực, khó thở.

Cách chẩn đoán bệnh viêm amidan

Để chẩn đoán chính xác bệnh viêm amidan, bác sĩ sẽ kết hợp nhiều phương pháp khác nhau, từ thăm khám lâm sàng đến các xét nghiệm cận lâm sàng.

Khám lâm sàng:

• Quan sát: Bác sĩ sẽ dùng đèn soi để quan sát amidan, đánh giá kích thước, màu sắc, hình dạng, có xuất hiện mảng trắng, mủ hay không.
• Sờ nắn: Bác sĩ có thể sờ nắn vùng cổ để kiểm tra hạch bạch huyết có sưng không.

Xét nghiệm:

• Test nhanh liên cầu khuẩn: Giúp phát hiện nhanh sự hiện diện của liên cầu khuẩn nhóm A – nguyên nhân phổ biến gây viêm amidan.
• Nuôi cấy vi khuẩn: Lấy mẫu dịch từ amidan để nuôi cấy, xác định loại vi khuẩn gây bệnh và thử nghiệm độ nhạy cảm với kháng sinh.
• Công thức máu: Kiểm tra số lượng bạch cầu, giúp đánh giá mức độ viêm nhiễm.
• Xét nghiệm máu khác: Trong trường hợp nghi ngờ biến chứng, bác sĩ có thể chỉ định thêm các xét nghiệm khác như xét nghiệm chức năng thận, xét nghiệm CRP,…

Chữa viêm amidan bằng cách nào?

Để điều trị bệnh viêm amidan, có thể áp dụng theo Tây y, Đông y và sử dụng thêm mẹo dân gian để hỗ trợ cho các biện pháp.

Tây y chữa viêm amidan

Tây y là phương pháp được nhiều người lựa chọn để điều trị viêm amidan nhờ tính hiện đại, chính xác và hiệu quả.

Điều trị bằng thuốc

• Thuốc kháng sinh: Nếu viêm amidan do vi khuẩn (đặc biệt là liên cầu khuẩn nhóm A), bác sĩ thường kê kháng sinh như Amoxicillin hoặc Cephalexin. Những loại thuốc này giúp tiêu diệt vi khuẩn, giảm viêm và ngăn ngừa biến chứng.
• Thuốc giảm đau, hạ sốt: Paracetamol hoặc Ibuprofen thường được sử dụng để giảm đau họng và hạ sốt nhanh chóng.
• Thuốc kháng viêm: Để giảm sưng, bác sĩ có thể chỉ định corticosteroid như Prednisolone ở liều thấp.
• Thuốc súc họng: Các loại dung dịch súc họng sát khuẩn (Betadine, Chlorhexidine) giúp làm sạch vùng họng, giảm viêm hiệu quả.

Lưu ý: Việc sử dụng thuốc cần tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ để tránh tình trạng kháng thuốc hoặc tác dụng phụ không mong muốn.

Phẫu thuật cắt amidan

Phẫu thuật cắt amidan được chỉ định trong các trường hợp viêm amidan mãn tính, tái phát nhiều lần (trên 5-6 lần/năm), hoặc khi bệnh gây biến chứng nghiêm trọng như áp xe quanh amidan, khó thở, ngưng thở khi ngủ.

Các phương pháp phẫu thuật phổ biến:

• Phẫu thuật truyền thống: Sử dụng dao mổ để cắt bỏ amidan.
• Cắt amidan bằng laser hoặc dao plasma: Giảm đau, ít chảy máu và thời gian hồi phục nhanh hơn.

Phẫu thuật cắt amidan hiện nay được thực hiện an toàn với trang thiết bị hiện đại, tuy nhiên vẫn cần cân nhắc kỹ vì amidan đóng vai trò quan trọng trong hệ miễn dịch.

Thuốc Đông y

Đông y sử dụng nguồn dược liệu quý để ứng dụng vào điều trị bệnh viêm amidan, cho hiệu quả tốt, lâu dài và đảm bảo an toàn với cơ thể.

Bài thuốc Viêm amidan Đỗ Minh Đường: Là bài thuốc độc quyền có tuổi đời hơn 150 năm của Nhà thuốc Đỗ Minh Đường, kết hợp tới hơn 50 vị thuốc quý theo tỷ lệ vàng. Thuốc hoạt động theo cơ chế Tiêu Đờm – Bổ Phế – Dưỡng Thân, cho hiệu quả điều trị cao, thích hợp với nhiều đối tượng sử dụng.

• Thành phần: Kim ngân cành, đơn đỏ, đinh lăng, kha tử, ké đầu ngựa, cát cánh, bồ công anh, sài đất, thục địa, hoàng kỳ,….
• Cách sử dụng: Thuốc gồm có dạng cao và sắc uống. Liệu trình được điều chỉnh dựa vào tình trạng bệnh và sức khỏe của mỗi người.

Bài thuốc Lương huyết giải độc thang trị viêm amidan: Giúp người bệnh tiêu viêm, giải độc, thanh nhiệt lương huyết, giảm nóng rát ở cổ họng.

• Thành phần: Thăng ma, huyền sâm, mạch môn, cát cánh, tang bạch bì, sa sâm, bạch cương tàm,..
• Cách dùng: Thuốc dùng theo dạng sắc uống mỗi ngày 1 lần cho tới khi hết liệu trình.

Mẹo dân gian giảm viêm amidan

Để giảm bớt tình trạng tổn thương khi viêm amidan, ngoài việc sử dụng thuốc, nhiều người đã tìm đến các mẹo dân gian với nguyên liệu thiên nhiên.

Sử dụng mật ong và chanh: Đây là bộ đôi hoàn hảo trong việc giảm viêm và tăng cường sức đề kháng. Mật ong có tính kháng khuẩn, trong khi chanh chứa nhiều vitamin C giúp làm dịu cổ họng nhanh chóng.

Cách làm:

• Pha 1 thìa mật ong với 1/2 quả chanh vào cốc nước ấm.
• Uống từ từ, ngày 2 lần vào buổi sáng và tối.

Gừng và mật ong: Gừng có tính ấm, chứa nhiều hợp chất kháng viêm tự nhiên. Khi kết hợp với mật ong, gừng sẽ giảm sưng viêm và còn tăng cường miễn dịch cho cơ thể.

Cách làm:

• Đập dập một củ gừng nhỏ, đun sôi với 300ml nước.
• Lọc lấy nước, thêm 1 thìa mật ong.
• Uống khi còn ấm, ngày 2 lần.

Lá húng chanh: Được biết đến với khả năng sát khuẩn và giảm ho hiệu quả. Đây là nguyên liệu dễ tìm và cách sử dụng cũng rất đơn giản.

Cách làm:

• Giã nát một ít lá húng chanh, vắt lấy nước cốt.
• Thêm một ít mật ong vào nước cốt, uống trực tiếp hoặc hấp cách thủy.

Phòng tránh viêm amidan bằng cách nào?

Có thể áp dụng các biện pháp hạn chế nguy cơ bị viêm amidan bằng những cách dưới đây:

• Đánh răng ít nhất 2 lần/ngày và súc miệng bằng nước muối sinh lý.
• Sử dụng máy lọc không khí, tránh khói bụi và hóa chất.
• Ăn nhiều rau xanh, trái cây chứa vitamin C để tăng sức đề kháng. Uống đủ nước giúp cổ họng luôn ẩm, giảm nguy cơ bị kích ứng. Tránh thức ăn cay, nóng, dầu mỡ.
• Tập thể dục thường xuyên giúp cơ thể khỏe mạnh hơn.
• Hạn chế tiếp xúc người đang bị cảm lạnh hoặc cúm.
• Đeo khẩu trang khi đến nơi đông người hoặc môi trường ô nhiễm.
• Khám họng định kỳ để phát hiện sớm các vấn đề về amidan và xử lý kịp thời. Nếu có biểu hiện đau họng kéo dài, sốt hoặc khó nuốt, hãy đến gặp bác sĩ ngay.

Viêm amidan không chỉ gây khó chịu mà còn tiềm ẩn nhiều rủi ro nếu không được xử lý đúng cách. Hy vọng qua bài viết, bạn đã hiểu rõ hơn về nguyên nhân, triệu chứng và phương pháp điều trị hiệu quả.