Viêm Âm Đạo

Viêm âm đạo là một trong những bệnh lý phụ khoa phổ biến, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe sinh sản và chất lượng cuộc sống của phụ nữ. Với nguyên nhân đa dạng như nhiễm khuẩn, nấm, hay mất cân bằng vi sinh, việc chẩn đoán và điều trị đóng vai trò quan trọng trong phòng ngừa biến chứng và cải thiện sức khỏe toàn diện.

Viêm âm đạo là gì?

Viêm âm đạo là một tình trạng viêm nhiễm tại âm đạo, gây ra bởi sự mất cân bằng của hệ vi sinh vật hoặc bởi sự tấn công của các tác nhân gây bệnh như vi khuẩn, nấm, virus hoặc ký sinh trùng.

Trong y học phân loại viêm âm đạo theo tác nhân gây bệnh:

• Viêm do nấm Candida.
• Viêm do trùng roi Trichomonas.
• Viêm do lậu (Chlamydia).
• Viêm âm đạo do tạp khuẩn.
• Viêm do virus.
• Viêm teo âm đạo.
• Viêm không lây nhiễm.

Nguyên nhân gây viêm âm đạo

Các nguyên nhân chính dẫn đến viêm âm đạo như sau:

Nhiễm trùng:

• Viêm âm đạo do vi khuẩn: Mất cân bằng hệ vi khuẩn tự nhiên trong âm đạo, dẫn đến sự phát triển quá mức của vi khuẩn kỵ khí như Gardnerella vaginalis.
• Nhiễm nấm men: Thường do nấm Candida albicans gây ra, gây ngứa ngáy, kích ứng và tiết dịch trắng, đặc.
• Nhiễm trùng roi Trichomonas: Lây truyền qua đường tình dục, gây ra khí hư có màu vàng xanh, mùi hôi và khó chịu.
• Viêm âm đạo do virus: Các loại virus như herpes simplex virus (HSV) hoặc human papillomavirus (HPV) cũng có thể gây viêm âm đạo.

Các yếu tố khác:

• Thay đổi nội tiết tố: Sự thay đổi estrogen trong thời kỳ kinh nguyệt, thai kỳ hoặc mãn kinh làm thay đổi môi trường âm đạo, khiến vi khuẩn, nấm phát triển.
• Vệ sinh vùng kín sai cách: Thụt rửa sâu âm đạo, sử dụng xà phòng có tính tẩy rửa mạnh hoặc các sản phẩm vệ sinh phụ nữ có mùi thơm làm mất cân bằng pH âm đạo và gây kích ứng.
• Mặc quần áo quá chật hoặc ẩm ướt: Tạo môi trường thuận lợi cho vi khuẩn và nấm phát triển.
• Dị ứng hoặc kích ứng: Sử dụng các sản phẩm vệ sinh phụ nữ không phù hợp như băng vệ sinh, tampon, bao cao su, chất bôi trơn, xà phòng,….
• Tình dục không an toàn: Làm tăng nguy cơ nhiễm trùng lây truyền qua đường tình dục.
• Suy giảm hệ miễn dịch: Những người có hệ miễn dịch yếu dễ bị viêm âm đạo hơn.
• Dùng thuốc kháng sinh kéo dài: Có thể tiêu diệt các vi khuẩn có lợi trong âm đạo, tạo điều kiện cho vi khuẩn có hại phát triển.

Đối tượng có nguy cơ viêm âm đạo cao

Một số đối tượng có nguy cơ cao bị viêm âm đạo bao gồm:

• Phụ nữ trong độ tuổi sinh sản.
• Phụ nữ mang thai.
• Phụ nữ tiền mãn kinh.
• Phụ nữ mãn kinh.
• Người có hệ miễn dịch suy yếu.
• Người mắc bệnh tiểu đường.
• Người thường uống kháng sinh kéo dài.
• Người có nhiều bạn tình.

Triệu chứng viêm âm đạo

Triệu chứng viêm âm đạo có thể khác nhau tùy thuộc vào nguyên nhân gây bệnh, cụ thể như sau:

Viêm âm đạo do vi khuẩn:

• Khí hư: Có màu xám hoặc trắng đục, loãng, đồng nhất, bám vào thành âm đạo.
• Mùi: Mùi tanh đặc trưng, giống mùi cá, rõ rệt hơn sau quan hệ tình dục.
• Ngứa: Thường nhẹ hoặc không có.
• Các triệu chứng khác: Có thể có cảm giác nóng rát khi đi tiểu.

Viêm âm đạo do nấm (Candida):

• Khí hư: Đặc, màu trắng, vón cục, giống như sữa chua, không có mùi hoặc có mùi nhẹ.
• Ngứa: Ngứa dữ dội, cảm giác nóng rát ở âm đạo và âm hộ.
• Đau: Đau âm đạo khi đi tiểu hoặc trong khi quan hệ tình dục.
• Các triệu chứng khác: Âm hộ sưng đỏ, có thể có vết nứt hoặc loét.

Viêm âm đạo do Trichomonas:

• Khí hư: Màu vàng xanh, dạng loãng, có bọt.
• Mùi: Mùi hôi khó chịu.
• Ngứa: Ngứa âm đạo và âm hộ.
• Đau: Đau âm đạo khi đi tiểu hoặc trong khi quan hệ tình dục.
• Các triệu chứng khác: Âm hộ sưng đỏ, cổ tử cung có thể bị sưng và có các chấm đỏ (dấu hiệu dâu tây).

Viêm âm đạo không do nhiễm trùng:

• Khí hư: Ít hoặc không có.
• Ngứa: Âm đạo khô và ngứa.
• Đau: Đau khi quan hệ tình dục.
• Các triệu chứng khác: Âm đạo mỏng, khô, thành âm đạo nhợt nhạt.

Viêm âm đạo nguy hiểm không?

Viêm âm đạo thường không gây nguy hiểm đến tính mạng, nhưng nếu không được điều trị kịp thời và đúng cách, nó có thể dẫn đến một số biến chứng ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản và chất lượng cuộc sống như:

• Viêm vùng chậu (PID): Viêm nhiễm lan lên các cơ quan sinh sản khác như tử cung, ống dẫn trứng và buồng trứng, từ đó dẫn đến đau vùng chậu mãn tính, vô sinh và mang thai ngoài tử cung.
• Tăng nguy cơ mắc bệnh tình dục (STIs): Bệnh có thể làm tăng nguy cơ mắc các bệnh lây truyền qua đường tình dục như HIV và các STIs khác.
• Vấn đề trong thai kỳ: Phụ nữ mang thai bị viêm âm đạo có thể sinh non, sinh con nhẹ cân hoặc nhiễm trùng ối.
• Ảnh hưởng tâm lý: Ngứa ngáy, khó chịu kéo dài do viêm âm đạo có thể gây căng thẳng, lo âu, ảnh hưởng đến đời sống tình dục và chất lượng cuộc sống.

Phương pháp chẩn đoán

Để chẩn đoán viêm âm đạo, bác sĩ sẽ kết hợp việc hỏi bệnh sử, khám lâm sàng và thực hiện một số xét nghiệm cần thiết như sau:

Khám lâm sàng:

• Hỏi bệnh sử: Bác sĩ sẽ hỏi bệnh nhân về các triệu chứng bạn đang gặp phải (khí hư, ngứa, đau,…), tiền sử bệnh phụ khoa, các yếu tố nguy cơ, chu kỳ kinh nguyệt,…
• Khám phụ khoa: Quan sát bên ngoài âm hộ để tìm dấu hiệu viêm nhiễm (sưng, đỏ, vết loét…). Dùng mỏ vịt để quan sát bên trong âm đạo và cổ tử cung, đánh giá tình trạng khí hư và niêm mạc âm đạo.

Xét nghiệm:

• Xét nghiệm dịch âm đạo: Lấy mẫu dịch âm đạo để kiểm tra dưới kính hiển vi, xác định các tác nhân gây bệnh (vi khuẩn, nấm, trùng roi…).
• Đo pH âm đạo: Sử dụng giấy quỳ hoặc que thử để đo độ pH âm đạo, nếu cao hơn 4.5 có thể là viêm do vi khuẩn hoặc Trichomonas, dưới 4.5 thường do nhiễm nấm.
• Nuôi cấy vi khuẩn: Xác định chính xác loại vi khuẩn và kiểm tra độ nhạy cảm với kháng sinh.
• Xét nghiệm PCR: Phát hiện các tác nhân gây bệnh lây truyền qua đường tình dục.
• Sinh thiết: Được chỉ định khi nghi ngờ có tổn thương không điển hình, như ung thư âm hộ hoặc âm đạo.

Điều trị viêm âm đạo hiệu quả

Dưới đây là các cách điều trị phổ biến và hiệu quả, bao gồm cả Tây y, Đông y và các biện pháp hỗ trợ tại nhà:

Sử dụng thuốc Tây y

Có nhiều nhóm thuốc điều trị viêm âm đạo khác nhau, tùy thuộc vào nguyên nhân gây viêm.

• Thuốc kháng nấm: Phổ biến là nhóm thuốc azole, bao gồm clotrimazole, miconazole, fluconazole, ketoconazole,… Thuốc có dạng kem bôi, viên đặt âm đạo hoặc thuốc uống.
• Thuốc kháng sinh: Được sử dụng để điều trị viêm âm đạo do vi khuẩn, đặc biệt là do Gardnerella vaginalis hoặc Trichomonas vaginalis. Thuốc phổ biến là Metronidazole, Clindamycin, Tinidazole có dạng uống hoặc dạng gel bôi.
• Thuốc kết hợp: Một số loại thuốc kết hợp cả kháng sinh, kháng nấm và corticosteroid để điều trị viêm âm đạo hỗn hợp, ví dụ như Mycogynax, Polygynax.
• Thuốc estrogen: Dùng cho viêm âm đạo teo, bao gồm kem estrogen, viên đặt estrogen, vòng âm đạo chứa estrogen.
• Lợi khuẩn: Các chế phẩm chứa lợi khuẩn Lactobacillus giúp cân bằng hệ vi sinh âm đạo, hỗ trợ điều trị và phòng ngừa viêm âm đạo tái phát. 

Dùng mẹo dân gian

Bên cạnh việc điều trị bằng thuốc theo chỉ định của bác sĩ, một số mẹo dân gian cũng được áp dụng để hỗ trợ điều trị viêm âm đạo.

• Lá trầu không: Hoạt chất trong lá trầu có tính kháng khuẩn, chống viêm. Người bệnh dùng lá trầu tươi đun sôi lấy nước để xông, rửa vùng kín hoặc ngâm rửa vùng kín.
• Lá trà xanh: Chứa chất chống oxy hóa và chất kháng khuẩn, sử dụng bằng cách đun sôi lá trà tươi để lấy nước để rửa vùng kín, đồng thời kết hợp uống nước lá trà xanh hằng ngày.
• Lá ngải cứu: Có tác dụng kháng khuẩn, chống viêm, giảm ngứa. Bạn có thể dùng lá ngải cứu tươi đun sôi lấy nước để xông, rửa vùng kín.
• Nghệ: Cucurmin trong nghệ có tác dụng chống viêm, kháng khuẩn, làm lành tổn thương. Người bệnh đem trộn bột nghệ với mật ong, uống 1 thìa mỗi ngày để tăng sức đề kháng.

Đông y trị viêm âm đạo

Trong Đông y có một số bài thuốc được sử dụng trong điều trị bệnh viêm âm đạo:

Bài thuốc 1

• Tác dụng: Trị viêm nhiễm phụ khoa kèm các triệu chứng như khí hư màu vàng, ngứa vùng kín, nước tiểu đỏ và táo bón kéo dài.
• Thành phần: Sinh địa 16g, sa tiền 12g, thương truật 12g, chi tử 12g, thổ phục linh 12g, trạch tả 12g, bạch thược 12g, sài hồ 12g, đan bì 10g, uất kim 8g, long đởm thảo 8g, cam thảo 4g.
• Cách thực hiện: Sơ chế sạch các nguyên liệu, đun với 5 bát nước đến khi còn 3 bát, chia thành 3 phần uống trong ngày khi còn ấm.

Bài thuốc 2

• Tác dụng: Hỗ trợ điều trị ngứa vùng kín, giảm khí hư có mùi hôi và các triệu chứng khó chịu liên quan đến viêm phụ khoa.
• Thành phần: Rễ bạch đồng nữ 80g, ké đầu ngựa 20g, lá bạc thau 20g, vỏ cây gạo 20g.
• Cách thực hiện: Sơ chế sạch các vị thuốc, nấu cùng 200ml nước đến khi cạn còn một nửa bát, lọc lấy nước, chia làm 2 phần uống trong ngày.

Bài thuốc 3

• Tác dụng: Điều trị viêm âm đạo do nấm Candida, giảm triệu chứng bệnh và hỗ trợ phục hồi cân bằng âm đạo.
• Thành phần: Trinh nữ hoàng cung 20g, rễ cỏ xước 12g, hoàng cầm 8g, hạ khô thảo 20g, cam thảo dây 6g.
• Cách thực hiện: Sắc các dược liệu trên với nước, chia nước thuốc thành 2 – 3 lần và uống hết trong ngày.

Bài thuốc 4: Bài thuốc Phụ khoa Đỗ Minh

Bài thuốc Phụ khoa Đỗ Minh có nguồn gốc từ 155 năm trước, được nghiên cứu bởi dòng họ Đỗ Minh. Bài thuốc kết hợp điều trị từ trong ra ngoài để loại bỏ căn nguyên gây bệnh, đồng thời tăng cường khả năng tự phục hồi của cơ thể. 

Thành phần nổi bật

Bài thuốc kết hợp hơn 50 vị dược liệu tự nhiên, nổi bật với các thành phần như:

• Trinh nữ hoàng cung: Chống viêm, kháng khuẩn, hỗ trợ giảm ngứa ngáy và kích thích phục hồi tổn thương.
• Xà sàng tử: Tiêu diệt vi khuẩn, nấm và hỗ trợ điều trị các bệnh phụ khoa phổ biến.
• Đương quy: Cải thiện lưu thông máu, bổ huyết và tăng cường sức đề kháng cho cơ thể.
• Hoa hồng: Tinh chất từ hoa hồng giúp làm dịu niêm mạc, cân bằng độ pH và khử mùi khó chịu.
• Đinh hương: Diệt khuẩn mạnh mẽ, hỗ trợ kháng viêm và tạo cảm giác dễ chịu cho vùng kín.

Các dạng bào chế

Bài thuốc được thiết kế thành 4 dạng phù hợp với từng đối tượng:

• Cao đặc trị uống: Tác động từ bên trong, hỗ trợ điều trị tận gốc.
• Viên đặt âm đạo: Kháng viêm, làm sạch tại chỗ và hỗ trợ tái tạo vùng kín.
• Thuốc xịt: Khử mùi, cân bằng pH và làm dịu vùng kín tức thì.
• Thuốc rửa: Hỗ trợ làm sạch hàng ngày, ngăn ngừa viêm nhiễm.

Hiệu quả đã được kiểm chứng

Nghiên cứu cho thấy bài thuốc đạt hiệu quả toàn diện:

• Giai đoạn 1 (15 – 30 ngày): Loại bỏ khí hư bất thường, giảm ngứa, cân bằng pH.
• Giai đoạn 2 (30 – 60 ngày): Giảm hoàn toàn triệu chứng viêm nhiễm, ngăn ngừa tái phát.
• Giai đoạn 3 (sau 60 ngày): Phục hồi tổn thương vùng kín, kinh nguyệt đều và tăng cường sức khỏe sinh sản.

Biện pháp phòng tránh

Để phòng ngừa viêm âm đạo, bác sĩ khuyến nghị:

• Vệ sinh vùng kín đúng cách: Rửa vùng kín hàng ngày bằng nước sạch hoặc dung dịch vệ sinh phụ nữ dịu nhẹ, không thụt rửa âm đạo.
• Giữ vùng kín khô thoáng: Thay quần lót thường xuyên, chọn quần lót bằng chất liệu cotton thấm hút tốt.
• Tránh lạm dụng hóa chất: Không dùng xà phòng thơm hoặc dung dịch vệ sinh có độ pH không phù hợp.
• Quan hệ tình dục an toàn: Nữ giới khi quan hệ cần sử dụng bao cao su để phòng tránh bệnh lây truyền đường tình dục.
• Khám phụ khoa định kỳ: Để phát hiện sớm các bệnh lý phụ khoa, kể cả khi không có triệu chứng.
• Ăn uống lành mạnh: Bổ sung nhiều rau xanh, trái cây, sữa chua để tăng cường sức đề kháng.

Viêm âm đạo là một tình trạng có thể điều trị dứt điểm nếu được phát hiện và xử lý kịp thời. Việc duy trì lối sống lành mạnh và thường xuyên kiểm tra sức khỏe phụ khoa là cách tốt nhất để bảo vệ bản thân khỏi căn bệnh này. Hãy luôn lắng nghe cơ thể bạn để phát hiện và xử lý các dấu hiệu bất thường một cách nhanh chóng.