Trào Ngược Dạ Dày

Trào ngược dạ dày là một vấn đề sức khỏe phổ biến, gây ra cảm giác khó chịu như ợ nóng, đau tức ngực và khó tiêu. Nếu không được điều trị kịp thời, bệnh có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng như viêm loét thực quản. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị hiệu quả.

Trào ngược dạ dày là bệnh gì?

Trào ngược dạ dày là hiện tượng acid dạ dày hoặc thực phẩm trong dạ dày trào ngược lên thực quản. Thực quản là ống nối từ miệng đến dạ dày, và khi acid dạ dày lên thực quản, có thể gây cảm giác nóng rát, đau đớn hoặc khó chịu. Tình trạng này không chỉ gây ra cảm giác khó chịu mà còn có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng nếu không được kiểm soát.

Nguyên nhân dẫn tới trào ngược

Y học nghiên cứu và nhận thấy, các nguyên nhân thường gặp nhất của bệnh trào ngược dạ dày gồm có:

• Suy yếu của cơ vòng thực quản dưới: Đây là cơ chế chính để ngăn cản acid dạ dày trào ngược. Khi cơ này suy yếu, acid có thể dễ dàng trào lên thực quản.
• Thực đơn không hợp lý: Các thực phẩm béo, cay, chua, đồ uống có cồn hoặc chứa caffeine có thể kích thích dạ dày sản xuất acid nhiều hơn, gây ra trào ngược.
• Thói quen sinh hoạt không lành mạnh: Hút thuốc, uống rượu bia, ăn khuya hoặc ăn quá nhiều trước khi đi ngủ cũng là những yếu tố làm gia tăng nguy cơ trào ngược.
• Béo phì: Mỡ bụng tăng áp lực lên dạ dày, làm cho acid dạ dày dễ dàng trào ngược vào thực quản.
• Tình trạng trào ngược tạm thời: Một số yếu tố tạm thời như căng thẳng, lo âu hoặc thay đổi nội tiết tố có thể gây ra trào ngược.

Đối tượng có nguy cơ bị trào ngược dạ dày cao

Dưới đây là một số đối tượng có nguy cơ bị trào ngược dạ dày cao nhất:

• Người thừa cân, béo phì: Áp lực mỡ bụng gây tăng khả năng trào ngược.
• Người có chế độ ăn uống không lành mạnh: Thực phẩm cay, dầu mỡ, cà phê, rượu bia làm gia tăng nguy cơ.
• Phụ nữ mang thai: Hormone thay đổi và tử cung lớn gây áp lực lên dạ dày.
• Người bị căng thẳng, stress: Stress làm gia tăng axit dạ dày và giảm khả năng tiêu hóa.
• Người sử dụng thuốc lâu dài: Một số thuốc làm giảm chức năng cơ thắt thực quản.
• Người có bệnh lý tim mạch: Sử dụng thuốc tim mạch có thể làm giãn cơ thắt thực quản.

Triệu chứng nhận biết

Trào ngược dạ dày có thể gây ra một số triệu chứng dễ nhận diện, bao gồm:

• Đau rát ngực (trái tim): Triệu chứng phổ biến nhất là cảm giác nóng rát ở ngực, thường xuyên xảy ra sau khi ăn.
• Khó nuốt: Người bị trào ngược thường có cảm giác thức ăn bị mắc lại ở cổ họng hoặc thực quản.
• Ợ nóng, ợ chua: Tình trạng này xảy ra khi acid dạ dày trào ngược lên thực quản và miệng, gây ra cảm giác chua và khó chịu.
• Ho, khàn giọng: Trào ngược có thể kích thích thanh quản và dẫn đến ho hoặc khàn giọng kéo dài.
• Đau họng: Thực quản bị kích thích bởi acid có thể gây ra cảm giác đau và rát ở cổ họng.
• Buồn nôn: Một số người bị trào ngược dạ dày cũng có triệu chứng buồn nôn, đặc biệt là vào buổi sáng sau khi thức dậy hoặc sau khi ăn. Triệu chứng này có thể kèm theo cảm giác đầy hơi hoặc khó chịu trong dạ dày.

Trào ngược dạ dày gây ra biến chứng gì?

Trào ngược dạ dày thực quản, nếu không được điều trị kịp thời và đúng cách, có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe.

• Viêm thực quản: Đây là biến chứng phổ biến nhất của trào ngược dạ dày. Viêm thực quản gây ra các triệu chứng như ợ nóng, ợ chua, đau rát sau xương ức,  khó nuốt.
• Loét thực quản: Niêm mạc thực quản bị loét, gây chảy máu, đau dữ dội, thậm chí thủng thực quản.
• Hẹp thực quản: Các vết loét khi lành lại có thể gây sẹo và hẹp thực quản,  khiến thức ăn khó đi qua, gây khó nuốt, nghẹn.
• Barrett thực quản: Là tình trạng các tế bào biểu mô bình thường của thực quản bị thay thế bởi các tế bào bất thường, làm tăng nguy cơ ung thư thực quản.
• Biến chứng hô hấp: Dịch vị trào ngược lên có thể  bị hít vào phổi, gây ra các bệnh lý hô hấp như hen suyễn, viêm phổi, viêm xoang, viêm họng.
• Các biến chứng khác: Mòn men răng, gây sâu răng, ê buốt, rối loạn giấc ngủ: Ợ nóng, ho, khó thở về đêm làm gián đoạn giấc ngủ.
• Suy dinh dưỡng: Khó nuốt, sợ ăn dẫn đến kém hấp thu, suy dinh dưỡng.
• Ảnh hưởng đến tâm lý: Các triệu chứng khó chịu kéo dài gây ảnh hưởng đến tâm lý, chất lượng cuộc sống.

Chẩn đoán trào ngược dạ dày

Để xác định chính xác tình trạng trào ngược dạ dày, bác sĩ sẽ thực hiện một số xét nghiệm cần thiết. Dưới đây là những phương pháp phổ biến nhất:

• Khám lâm sàng và hỏi bệnh sử: Bác sĩ sẽ hỏi về các triệu chứng, tần suất và mức độ nghiêm trọng của chúng. Hỏi về thói quen ăn uống, lối sống và các yếu tố có thể làm tăng triệu chứng (như thuốc, căng thẳng, thừa cân).
• Nội soi dạ dày (Endoscopy): Nội soi giúp bác sĩ kiểm tra trực tiếp niêm mạc thực quản và dạ dày để phát hiện tổn thương do axit dạ dày.
• Đo pH thực quản 24 giờ (pH monitoring): Phương pháp này giúp đo mức độ axit trong thực quản suốt 24 giờ, là tiêu chuẩn vàng trong việc chẩn đoán trào ngược dạ dày.
• Xét nghiệm manometry thực quản: Đây là một xét nghiệm giúp đo áp lực trong thực quản và đánh giá khả năng co bóp của cơ vòng thực quản.
• X-quang dạ dày với thuốc cản quang: Giúp bác sĩ kiểm tra xem có dấu hiệu của trào ngược dạ dày hoặc dị dạng của thực quản.

Điều trị trào ngược dạ dày

Trào ngược dạ dày được điều trị bằng những biện pháp chính sau:

Thuốc Tây y chữa trào ngược dạ dày

Tây y có những loại thuốc nào để điều trị hiệu quả căn bệnh này?

Thuốc ức chế bơm proton (PPI)

Đây là nhóm thuốc được sử dụng phổ biến nhất trong điều trị trào ngược dạ dày. PPI hoạt động bằng cách ức chế sự sản xuất axit trong dạ dày, từ đó làm giảm triệu chứng ợ nóng, ợ chua, đau rát thượng vị.

• Một số loại PPI thường được sử dụng: Omeprazole, Esomeprazole, Lansoprazole, Pantoprazole.
• Liều dùng và thời gian điều trị: Sẽ do bác sĩ chỉ định, tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của bệnh. Thông thường, người bệnh cần sử dụng PPI trong vài tuần đến vài tháng.

Thuốc kháng axit

Thuốc kháng axit giúp trung hòa axit trong dạ dày, làm giảm nhanh triệu chứng ợ nóng, ợ chua. Tuy nhiên, thuốc chỉ có tác dụng tạm thời và không điều trị được nguyên nhân gây bệnh. Một số loại thuốc kháng axit thường được sử dụng: Maalox, Gaviscon, Mylanta.

Thuốc tăng co bóp dạ dày

Nhóm thuốc này giúp tăng cường khả năng co bóp của dạ dày, đẩy thức ăn xuống ruột non nhanh hơn, ngăn ngừa trào ngược. Những thuốc tăng co bóp thường được sử dụng: Metoclopramide, Domperidone.

Phẫu thuật

Khi các phương pháp điều trị bằng thuốc không hiệu quả hoặc bệnh có biến chứng nghiêm trọng, phẫu thuật có thể được chỉ định.

Phẫu thuật Fundoplication

• Fundoplication là phương pháp phẫu thuật trong đó phần trên của dạ dày được quấn quanh thực quản dưới, nhằm tăng cường cơ vòng thực quản (LES), giúp ngăn ngừa axit trào ngược.
• Chỉ định: Phẫu thuật này thường được thực hiện cho những bệnh nhân có triệu chứng không thể kiểm soát bằng thuốc hoặc có biến chứng nghiêm trọng như viêm loét thực quản.

Nội soi (Endoscopic Surgery)

• Đây là một phương pháp phẫu thuật ít xâm lấn hơn, dùng công nghệ nội soi để thực hiện các thủ thuật can thiệp nhẹ nhàng vào cơ thể.
• Chỉ định: Phương pháp này thích hợp với những bệnh nhân không có các vấn đề nghiêm trọng như viêm loét hoặc chảy máu.

Thuốc Đông y

Tình trạng trào ngược dạ dày có thể được điều trị bằng việc sử dụng thuốc Đông y, nổi bật với các bài thuốc sau:

Bài thuốc dạ dày Đỗ Minh

Bài thuốc kết hợp từ hơn 30 vị thuốc được nghiên cứu vô cùng kỹ lưỡng, phối hợp theo nguyên tắc QUÂN – THẦN – TÁ – SỨ, cho hiệu quả chữa trị tối ưu nhất.

• Thành phần: Mai mực, tam thất, sài hồ, dạ cẩm, khôi tía, dạ cẩm, bạch thược, cam thảo, chè dây, sài hồ,…
• Công dụng: Chấm dứt các biểu hiện ợ chua, ợ hơi, đau bụng, hỗ trợ bồi bổ chức năng ở can, tỳ, vị và tăng cường bảo vệ chức năng của dạ dày để hạn chế nguy cơ tái phát bệnh.
• Cách dùng: Cao hòa với nước ấm để uống, liều lượng theo chỉ định riêng đối với từng người.

Bài thuốc sài hồ sơ can tán

• Thành phần: Sài hồ, diên hồ sách, xuyên khung, cam thảo, hương phụ, chỉ xác, trần bì, uất kim mỗi loại 10g.
• Cách dùng: Thuốc sắc uống 1 thang hàng ngày đều đặn cho tới khi bệnh đã được kiểm soát.

Bài thuốc đan chi tiêu dao tán

• Thành phần: Xích thược, bán hạ, đan bì, trần bì, bạch thược, đương quy, sài hồ, phục linh, mỗi loại 10g.
• Cách dùng: Sắc đều đặn mỗi ngày 1 thang thuốc.

Mẹo dân gian

Bên cạnh việc điều trị bằng Tây y, nhiều người cũng tìm đến các mẹo dân gian với mong muốn cải thiện bệnh một cách tự nhiên. Trong đó những mẹo thường dùng gồm:

Gừng: Từ lâu đã được biết đến với tác dụng giảm buồn nôn, chống viêm, hỗ trợ tiêu hóa.

Cách dùng:

• Nhai một lát gừng tươi sau bữa ăn.
• Pha trà gừng: Đun sôi vài lát gừng tươi với nước, có thể thêm mật ong để dễ uống.

Nghệ: Curcumin trong nghệ có tác dụng chống viêm, làm lành vết loét, giảm tiết acid dạ dày.

Cách dùng:

• Uống tinh bột nghệ với nước ấm.
• Thêm bột nghệ vào các món ăn.

Mật ong: Có tính kháng khuẩn,  chống viêm,  giúp làm dịu niêm mạc dạ dày thực quản.

Cách dùng:

• Pha mật ong với nước ấm uống vào buổi sáng.
• Thêm mật ong vào trà gừng hoặc trà hoa cúc.

Phòng tránh trào ngược dạ dày bằng cách nào?

Dưới đây là các biện pháp phòng ngừa trào ngược dạ dày hiệu quả:

Chế độ ăn uống hợp lý:

• Ăn nhiều bữa nhỏ trong ngày thay vì ba bữa lớn.
• Tránh thức ăn cay, chua, béo, và các loại thực phẩm có thể gây kích ứng dạ dày.
• Hạn chế uống đồ có caffeine, rượu và nước có gas.

Kiểm soát cân nặng:

• Giảm cân nếu thừa cân để giảm áp lực lên dạ dày.
• Duy trì cân nặng ổn định qua chế độ ăn uống và tập luyện.

Thói quen sinh hoạt:

• Không nằm ngay sau khi ăn, ít nhất 2-3 giờ trước khi ngủ.
• Nâng cao đầu giường khi ngủ để tránh trào ngược.

Tránh căng thẳng:

• Thực hiện các bài tập thư giãn như yoga, thiền hoặc hít thở sâu.
• Duy trì một lối sống lành mạnh để giảm thiểu stress.

Trào ngược dạ dày là bệnh lý có ảnh hưởng lớn tới sức khỏe và chất lượng cuộc sống. Người bệnh cần sớm tới các các cơ sở y tế thăm khám, điều trị theo chỉ dẫn của bác sĩ, kết hợp xây dựng lối sống khoa học, lành mạnh để bệnh thuyên giảm tốt nhất.