Thoát Vị Đĩa Đệm

Thoát vị đĩa đệm là một trong những bệnh lý phổ biến ở người trưởng thành, gây ra cơn đau lưng dữ dội và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống. Việc hiểu rõ về nguyên nhân, triệu chứng và các phương pháp điều trị sẽ giúp mọi người chủ động phòng ngừa và cải thiện tình trạng này hiệu quả.

Thoát vị đĩa đệm là bệnh gì?

Đĩa đệm là bộ phận nằm giữa các đốt sống, có nhiệm vụ hấp thụ chấn động và giữ cho các đốt sống không bị ma sát vào nhau. Mỗi đĩa đệm gồm 2 phần:

• Nhân nhầy: Nằm ở trung tâm đĩa đệm, có dạng gel, chứa nhiều nước.
• Vòng sợi: Bao bọc bên ngoài nhân nhầy, có cấu trúc chắc chắn, giúp giữ nhân nhầy ở đúng vị trí.

Bệnh xảy ra khi một trong các đĩa đệm giữa các đốt sống bị lệch hoặc thoát ra khỏi vị trí ban đầu, gây chèn ép vào các dây thần kinh xung quanh. Điều này có thể dẫn đến những cơn đau nhức và giảm khả năng vận động của cơ thể.

Nguyên nhân thoát vị đĩa đệm

Thoát vị đĩa đệm có thể do nhiều nguyên nhân gây ra, bao gồm:

• Thoái hóa đĩa đệm: Theo thời gian, đĩa đệm sẽ bị lão hóa, mất nước, vòng sợi trở nên yếu và dễ bị rách.
• Chấn thương: Các chấn thương do tai nạn, ngã, nâng vật nặng sai tư thế,… có thể làm tổn thương đĩa đệm.
• Yếu tố di truyền: Một số người có yếu tố di truyền khiến đĩa đệm dễ bị tổn thương hơn.
• Lối sống: Ít vận động, thừa cân, béo phì, ngồi làm việc sai tư thế,… cũng là những yếu tố nguy cơ gây bệnh.

Đối tượng bị thoát vị đĩa đệm

Đây là một bệnh lý xương khớp có thể ảnh hưởng đến bất kỳ ai, nhưng có một số đối tượng đặc biệt có nguy cơ cao mắc phải tình trạng này. Người trung niên và cao tuổi.

• Người làm việc nặng nhọc.
• Nhân viên văn phòng ngồi làm việc lâu dài trước máy tính hoặc làm việc trong tư thế sai.
• Người béo phì.
• Những người có gia đình có người mắc bệnh thoát vị đĩa đệm.
• Các vận động viên, đặc biệt là những người tham gia các môn thể thao như bóng rổ, bóng đá hoặc thể thao đối kháng.
• Người có thói quen cúi người sai cách, mang vác vật nặng không đúng cách hay thói quen ngủ không đúng tư thế.

Triệu chứng thoát vị đĩa đệm

Những triệu chứng của bệnh này có thể thay đổi tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng và vị trí của thoát vị đĩa đệm. Dưới đây là một số dấu hiệu phổ biến của bệnh:

• Đau thắt lưng, đặc biệt là ở khu vực cột sống thắt lưng. Cảm giác đau có thể lan rộng xuống mông, đùi, hoặc chân.
• Đau tỏa ra cánh tay hoặc chân, đặc biệt là ở các ngón tay, bàn tay, hoặc bàn chân.
• Những người bị bệnh thường có cảm giác tê hoặc ngứa ran ở các vùng bị ảnh hưởng.
• Do các dây thần kinh bị chèn ép, người bệnh có thể cảm thấy yếu ở các cơ bị ảnh hưởng.
• Các cử động như cúi xuống, xoay người hoặc ngồi lâu có thể làm gia tăng đau đớn và khó di chuyển, đặc biệt khi đĩa đệm thoát vị ở thắt lưng.
• Đau khi ho hoặc hắt hơi, đặc biệt khi đĩa đệm bị thoát vị ở vùng thắt lưng hoặc cổ.
• Các triệu chứng có thể trầm trọng hơn khi thay đổi tư thế, đặc biệt là khi đứng dậy, cúi xuống, hoặc ngồi lâu.

Bệnh gây ra biến chứng gì?

Thoát vị đĩa đệm nếu không được điều trị kịp thời và đúng cách, có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm:

• Đau mãn tính: Có thể gây ra cơn đau dai dẳng, kéo dài, ảnh hưởng đến khả năng vận động, làm việc và sinh hoạt hàng ngày.
• Teo cơ: Khi đĩa đệm chèn ép vào rễ thần kinh, có thể gây tổn thương thần kinh, dẫn đến teo cơ ở vùng chi phối.
• Rối loạn cảm giác: Chèn ép dây thần kinh dẫn tới các rối loạn cảm giác như tê bì, châm chích, mất cảm giác ở vùng chi phối.
• Rối loạn đại tiểu tiện: Trong trường hợp đĩa đệm chèn ép vào các dây thần kinh kiểm soát bàng quang và ruột, sẽ gây ra rối loạn đại tiểu tiện, biểu hiện là tiểu khó, tiểu són, táo bón hoặc đại tiện không tự chủ.
• Hội chứng đuôi ngựa: Đây là biến chứng hiếm gặp nhưng rất nguy hiểm, xảy ra khi đĩa đệm chèn ép vào bó dây thần kinh ở cuối tủy sống. Bệnh nhân đau dữ dội ở vùng thắt lưng, tê bì vùng sinh dục và hậu môn, yếu liệt hai chân, rối loạn đại tiểu tiện.
• Liệt: Trong trường hợp nặng, thoát vị đĩa đệm có thể gây chèn ép tủy sống, dẫn đến liệt chi, thậm chí liệt toàn thân.

Chẩn đoán thoát vị đĩa đệm

Để chẩn đoán thoát vị đĩa đệm, bác sĩ sẽ dựa vào các triệu chứng lâm sàng kết hợp với các phương pháp xét nghiệm hiện đại như:

• Chụp X-quang: Dùng để phát hiện các dấu hiệu thoái hóa đốt sống.
• MRI (Cộng hưởng từ): Là phương pháp chẩn đoán chính xác nhất để nhìn thấy cấu trúc đĩa đệm và mức độ chèn ép dây thần kinh.
• CT Scan: Cũng có thể được sử dụng để phát hiện thoát vị.

Điều trị bệnh thoát vị đĩa đệm

Thoát vị đĩa đệm hiện nay được điều trị chủ yếu bằng các phương pháp gồm:

Thuốc Tây điều trị thoát vị đĩa đệm

Tùy theo từng mức độ bệnh sẽ có những phương thuốc sau:

• Thuốc giảm đau: Được sử dụng để giảm triệu chứng đau đớn do chèn ép thần kinh, giúp bệnh nhân có thể hoạt động bình thường. Các thuốc giảm đau như paracetamol, ibuprofen hoặc thuốc nhóm NSAIDs có tác dụng giảm viêm và đau.
• Thuốc giãn cơ: Các thuốc như baclofen hoặc tizanidine giúp giảm co thắt cơ, một nguyên nhân khiến đau lưng trở nên nghiêm trọng hơn.
• Thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs): Giúp giảm viêm xung quanh khu vực bị tổn thương và giảm đau.
• Thuốc giảm đau thần kinh (Gabapentin, pregabalin): Được sử dụng khi cơn đau trở nên mãn tính hoặc lan tỏa tới các vùng khác của cơ thể.

Vật lý trị liệu

Liệu pháp vật lý trị liệu đóng vai trò quan trọng trong việc điều trị thoát vị đĩa đệm, giúp bệnh nhân phục hồi chức năng, giảm đau và cải thiện khả năng vận động.

• Các bài tập kéo giãn cơ: Giúp giảm áp lực lên đĩa đệm và cải thiện sự linh hoạt của cơ thể.
• Châm cứu: Có thể giúp giảm cơn đau và cải thiện lưu thông máu, giúp đĩa đệm phục hồi tốt hơn.
• Điện trị liệu: Giúp giảm đau và viêm tạm thời, tạo điều kiện thuận lợi cho việc điều trị.

Phẫu thuật

Khi các phương pháp điều trị bảo tồn không có hiệu quả và tình trạng ngày càng nghiêm trọng, phẫu thuật có thể là lựa chọn cần thiết. Một số phẫu thuật phổ biến bao gồm:

• Phẫu thuật cắt đĩa đệm (discectomy): Là phương pháp cắt bỏ phần đĩa đệm bị thoát vị để giảm áp lực lên dây thần kinh.
• Phẫu thuật thay đĩa đệm nhân tạo: Trong trường hợp đĩa đệm bị hư hại nghiêm trọng, phẫu thuật thay thế bằng đĩa đệm nhân tạo có thể được thực hiện để duy trì sự linh hoạt của cột sống.
• Phẫu thuật fusion cột sống: Kết hợp các đốt sống bị tổn thương lại với nhau bằng dụng cụ chuyên dụng, giúp ổn định cột sống và giảm thiểu đau.

Thuốc Đông y

Để chữa trị thoát vị đĩa đệm, thuốc Đông y từ lâu đã được ứng dụng và cho thấy nhiều hiệu quả rõ rệt.

Bài thuốc xương khớp Đỗ Minh

Được nghiên cứu, bào chế và sử dụng trong suốt hơn 150 năm qua, kết hợp từ hơn 50 loại thảo dược phối hợp hài hòa với nhau. Bài thuốc lành tính, phù hợp với mọi đối tượng, phát huy tối đa hiệu quả điều trị trên cơ thể người Việt.

• Thành phần: Dây đau xương, vương cốt đằng, tơ hồng xanh, đỗ trọng, phòng phong, gối hạc, ngưu tất,….
• Cách dùng: Thuốc bào chế với dạng cao, có thể ăn trực tiếp hoặc pha cùng nước ấm.

Bài thuốc thể thấp nhiệt

• Thành phần: Xương truật, tần giao, ý dĩ, hoàng bá, rễ cỏ xước.
• Cách dùng: Sắc thuốc sôi trong 30 phút rồi chắt ra thành 3 bữa uống trong ngày.

Bài thuốc thể hàn thấp

• Thành phần: Ma hoàng, xuyên ô, tế tân, độc hoạt, cam thảo, cát căn, quế chi.
• Cách dùng: Sắc thuốc 1 thang hàng ngày và dùng sau khi ăn khoảng 30 phút.

Mẹo hỗ trợ chữa tại nhà

Một số phương pháp có tác dụng giảm đau, chống viêm, được sử dụng trong dân gian để hỗ trợ điều trị thoát vị đĩa đệm như:

• Chườm nóng: Giúp giãn cơ, tăng tuần hoàn máu, giảm co thắt. Bạn có thể dùng túi chườm nóng, chai nước nóng, hoặc khăn ấm để chườm lên vùng bị đau khoảng 15-20 phút mỗi lần, nhiều lần trong ngày.
• Ngải cứu: Lá ngải cứu có tính ấm, giúp giảm đau, chống viêm. Bạn có thể dùng lá ngải cứu tươi giã nát, đắp lên vùng bị đau hoặc sao nóng, bọc vào vải rồi chườm.
• Gừng: Gừng có tính ấm, giúp tăng tuần hoàn máu, giảm đau. Bạn có thể dùng gừng tươi giã nát, trộn với rượu trắng rồi xoa bóp vùng đau.

Phòng tránh bệnh thoát vị đĩa đệm

Bệnh sẽ hạn chế nguy cơ hình thành khi áp dụng các biện pháp sau đây:

• Duy trì tư thế đúng: Ngồi thẳng lưng, không cúi gập người khi làm việc.
• Tăng cường vận động: Thực hiện các bài tập thể dục, yoga, đi bộ để cải thiện sức khỏe cột sống.
• Hạn chế nâng vật nặng: Sử dụng kỹ thuật đúng khi mang vác.
• Ngủ đúng tư thế: Chọn đệm phù hợp và thay đổi tư thế khi ngủ.
• Duy trì cân nặng lý tưởng: Kiểm soát trọng lượng cơ thể để giảm áp lực lên cột sống.
• Thăm khám định kỳ: Khám sức khỏe định kỳ để phát hiện vấn đề về cột sống sớm.

Hiểu về thoát vị đĩa đệm giúp người bệnh nhận biết các triệu chứng sớm và lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp. Bằng cách áp dụng những kiến thức trong bài viết này, mọi người có thể giảm thiểu cơn đau và cải thiện chất lượng cuộc sống. Đừng bỏ qua các biện pháp phòng ngừa và hãy chăm sóc sức khỏe của mình ngay từ hôm nay.