Rối Loạn Giấc Ngủ

Rối loạn giấc ngủ là tình trạng phổ biến trong xã hội hiện đại, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống. Nguyên nhân có thể bắt nguồn từ căng thẳng, thói quen sinh hoạt không lành mạnh hoặc các bệnh lý mãn tính. Vậy làm thế nào để nhận biết, điều trị và ngăn ngừa rối loạn giấc ngủ hiệu quả? Hãy cùng tìm hiểu chi tiết về tình trạng này trong bài viết này.

Rối loạn giấc ngủ là gì?

Rối loạn giấc ngủ là một nhóm các vấn đề ảnh hưởng đến chất lượng, thời lượng hoặc thời gian giấc ngủ của một người, dẫn đến việc gây khó khăn trong hoạt động ban ngày hoặc ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể. Đây có thể là một vấn đề tạm thời hoặc kéo dài và có nhiều nguyên nhân khác nhau, từ thói quen sinh hoạt, căng thẳng, bệnh lý đến các yếu tố môi trường.

Phân loại rối loạn giấc ngủ:

• Mất ngủ: Khó bắt đầu ngủ hoặc duy trì giấc ngủ, ngủ không đủ giấc hoặc thức dậy quá sớm và không thể ngủ lại.
• Chứng ngưng thở khi ngủ: Đường hô hấp bị tắc nghẽn hoặc không khí không lưu thông tốt trong khi ngủ, dẫn đến ngừng thở tạm thời.
• Hội chứng chân không yên: Cảm giác khó chịu ở chân, thường xảy ra khi nằm nghỉ hoặc chuẩn bị đi ngủ, khiến người bệnh cảm thấy phải di chuyển chân để giảm bớt khó chịu.
• Rối loạn giấc ngủ liên quan đến nhịp sinh học: Rối loạn nhịp sinh học làm mất đồng bộ giữa giờ ngủ tự nhiên và lịch trình sinh hoạt, thường gặp ở những người làm việc ca đêm hoặc bị lệch múi giờ.
• Chứng ngủ rũ: Cảm giác buồn ngủ không kiểm soát được trong ngày, đôi khi kèm theo sự mất trương lực cơ đột ngột.
• Mộng du và các rối loạn hành vi khi ngủ: Bao gồm mộng du, mộng mị và các hành vi bất thường khác xảy ra trong giấc ngủ.

Nguyên nhân gây bệnh

Rối loạn giấc ngủ có thể xuất phát từ rất nhiều yếu tố khác nhau, bao gồm:

• Căng thẳng và lo âu: Áp lực công việc, các vấn đề cá nhân hoặc lo âu kéo dài khiến tâm trí không thể thư giãn, làm gián đoạn giấc ngủ.
• Trầm cảm: Tình trạng này có thể dẫn đến mất ngủ hoặc ngủ quá nhiều, tùy thuộc vào từng người.
• Thói quen sinh hoạt không lành mạnh: Thức khuya, ngủ không đúng giờ, sử dụng thiết bị điện tử trước khi ngủ hoặc tiêu thụ caffeine, rượu, chất kích thích gần giờ đi ngủ.
• Môi trường ngủ không phù hợp: Ánh sáng, tiếng ồn hoặc nhiệt độ phòng không thoải mái làm ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ.
• Ngưng thở khi ngủ: Đường thở bị tắc nghẽn tạm thời trong khi ngủ, gây gián đoạn giấc ngủ nhiều lần mà người bệnh không nhận ra.
• Hội chứng chân không yên: Cảm giác khó chịu ở chân buộc người bệnh phải cử động, gây khó khăn trong việc duy trì giấc ngủ.
• Bệnh lý mãn tính: Các vấn đề sức khỏe như đau mạn tính, viêm khớp, trào ngược dạ dày thực quản hoặc bệnh tim mạch làm giảm khả năng ngủ sâu.
• Rối loạn nội tiết: Thay đổi hormone, như trong giai đoạn mãn kinh, thai kỳ hoặc do các bệnh lý như cường giáp.
• Thay đổi nhịp sinh học: Làm việc ca đêm, thay đổi múi giờ hoặc lịch sinh hoạt không đều đặn dẫn đến mất đồng bộ giữa đồng hồ sinh học và chu kỳ ngủ tự nhiên.
• Tác dụng phụ của thuốc: Các thuốc chống trầm cảm, thuốc giảm đau, thuốc lợi tiểu hoặc thuốc tim mạch có thể ảnh hưởng tiêu cực đến giấc ngủ.
• Lạm dụng chất kích thích: Sử dụng các chất như nicotine, ma túy hoặc caffeine trong thời gian dài có thể gây khó ngủ hoặc làm giấc ngủ không sâu.
• Rối loạn thần kinh: Các bệnh lý thần kinh như Parkinson, Alzheimer hoặc chấn thương não làm rối loạn quá trình kiểm soát giấc ngủ.
• Di truyền học: Một số rối loạn giấc ngủ như chứng ngủ rũ có yếu tố di truyền liên quan.
• Rối loạn tâm lý khác: Các rối loạn như ám ảnh, sợ hãi hoặc rối loạn căng thẳng sau sang chấn có thể gây khó khăn trong việc đi vào giấc ngủ hoặc duy trì giấc ngủ.

Đối tượng dễ bị bệnh

Dưới đây là những đối tượng dễ bị rối loạn giấc ngủ:

• Người cao tuổi.
• Người làm việc ca đêm.
• Người bị căng thẳng, lo âu.
• Phụ nữ mang thai.
• Phụ nữ tiền mãn kinh/mãn kinh.
• Người mắc bệnh mãn tính.
• Trẻ em, thanh thiếu niên có thói quen dùng thiết bị điện tử trước ngủ.
• Người sử dụng chất kích thích như caffeine, rượu, nicotine.
• Người mắc rối loạn tâm lý/thần kinh như trầm cảm, PTSD, parkinson.
• Người béo phì.
• Người dùng thuốc chống trầm cảm, thuốc lợi tiểu lâu dài.

Triệu chứng nhận biết

Một số dấu hiệu nhận biết một người bị rối loạn mất ngủ bao gồm: 

• Khó ngủ: Khó vào giấc hoặc không thể duy trì giấc ngủ.
• Thức dậy giữa đêm: Thường xuyên tỉnh giấc và khó ngủ lại.
• Dậy sớm: Thức dậy quá sớm và cảm thấy không đủ giấc.
• Mệt mỏi ban ngày: Cảm giác buồn ngủ, uể oải, thiếu năng lượng suốt ngày.
• Giấc ngủ không sâu: Ngủ không đủ giấc hoặc không cảm thấy tỉnh táo khi thức dậy.
• Ngáy lớn hoặc ngưng thở khi ngủ: Dấu hiệu của ngưng thở khi ngủ.
• Cảm giác khó chịu ở chân: Hội chứng chân không yên gây khó ngủ.
• Rối loạn tâm lý: Cáu gắt, lo âu, giảm tập trung do thiếu ngủ.
• Buồn ngủ đột ngột: Không kiểm soát được cơn buồn ngủ trong ngày (ngủ rũ).
• Hành vi bất thường khi ngủ: Mộng du, nói mớ hoặc ác mộng thường xuyên.

Rối loạn giấc ngủ gây nguy hiểm không?

Rối loạn giấc ngủ có thể rất nguy hiểm nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời.  Dưới đây là một số tác hại nếu bệnh không được kiểm soát sớm:

Về mặt thể chất:

• Tăng nguy cơ mắc bệnh mạn tính: Ngủ không đủ giấc làm tăng nguy cơ mắc các bệnh như béo phì, tiểu đường type 2, bệnh tim mạch, đột quỵ, suy giảm hệ miễn dịch.
• Suy giảm nhận thức: Rối loạn giấc ngủ ảnh hưởng đến khả năng tập trung, trí nhớ, khả năng ra quyết định và thời gian phản ứng.
• Rối loạn nội tiết tố: Thiếu ngủ có thể làm rối loạn sản xuất hormone, ảnh hưởng đến sự tăng trưởng, chức năng sinh sản và quá trình trao đổi chất.
• Tăng nguy cơ tai nạn: Buồn ngủ ban ngày do thiếu ngủ làm tăng nguy cơ tai nạn giao thông và tai nạn lao động.
• Giảm tuổi thọ: Một số nghiên cứu cho thấy rối loạn giấc ngủ mạn tính có thể làm giảm tuổi thọ.

Về mặt tinh thần:

• Tăng nguy cơ rối loạn tâm lý: Rối loạn giấc ngủ là yếu tố nguy cơ của các bệnh lý như trầm cảm, lo âu, rối loạn stress sau sang chấn.
• Giảm chất lượng cuộc sống: Mệt mỏi, cáu gắt, khó chịu do thiếu ngủ ảnh hưởng đến công việc và chất lượng cuộc sống nói chung.

Một số ảnh hưởng khác:

• Suy giảm ham muốn tình dục.
• Lão hóa da.
• Tăng cân.

Phương pháp chẩn đoán

Dưới đây là một số phương pháp chẩn đoán rối loạn giấc ngủ thường được sử dụng:

Khám lâm sàng và hỏi bệnh:

Bác sĩ sẽ bắt đầu bằng việc hỏi bạn về tiền sử bệnh, thói quen ngủ, các triệu chứng gặp phải, cũng như các yếu tố có thể ảnh hưởng đến giấc ngủ (như stress, sử dụng chất kích thích, thuốc men…). Việc trao đổi chi tiết với bác sĩ sẽ giúp họ hiểu rõ hơn về tình trạng của bạn.

Nhật ký giấc ngủ:

Bạn sẽ được yêu cầu ghi chép lại nhật ký giấc ngủ trong một khoảng thời gian nhất định. Nhật ký này bao gồm các thông tin như thời gian đi ngủ, thời gian thức dậy, số lần thức giấc trong đêm, thời gian ngủ trưa, cảm giác khi thức dậy…  Những thông tin này sẽ giúp bác sĩ đánh giá chất lượng giấc ngủ của bạn.

Đo đa ký giấc ngủ:

Trong quá trình đo đa ký giấc ngủ, bạn sẽ ngủ qua đêm tại phòng khám và được theo dõi các chỉ số sinh lý như sóng não, nhịp tim, nhịp thở, nồng độ oxy trong máu, cử động mắt, cử động chân…  Phương pháp này giúp phát hiện các rối loạn giấc ngủ như ngưng thở khi ngủ, hội chứng chân không yên, rối loạn hành vi giấc ngủ REM…

Đo điện não đồ (EEG):

EEG được sử dụng để ghi lại hoạt động điện của não, giúp phát hiện các bất thường trong sóng não có thể liên quan đến rối loạn giấc ngủ.

Đo độ trễ giấc ngủ (MSLT):

MSLT được sử dụng để đánh giá mức độ buồn ngủ ban ngày. Bạn sẽ được yêu cầu ngủ trưa trong khoảng thời gian cố định và thời gian để bạn chìm vào giấc ngủ sẽ được ghi lại.

Các xét nghiệm khác:

Tùy thuộc vào từng tình trạng bệnh mà bác sĩ có thể chỉ định thêm các xét nghiệm khác như: Xét nghiệm máu, xét nghiệm nước tiểu, xét nghiệm hình ảnh (chụp X-quang, MRI…) để loại trừ các nguyên nhân gây ra rối loạn giấc ngủ do bệnh lý.

Điều trị rối loạn giấc ngủ

Điều trị rối loạn giấc ngủ cần dựa trên nguyên nhân gây bệnh và mức độ nghiêm trọng của tình trạng. Phương pháp điều trị thường kết hợp giữa thay đổi lối sống, liệu pháp tâm lý và sử dụng thuốc

Thuốc Tây y

Dùng thuốc Tây y phải tuân thủ chỉ định của bác sĩ để tránh tác dụng phụ:

• Thuốc an thần và thuốc ngủ: Giúp cải thiện khả năng đi vào giấc ngủ, bao gồm các thuốc như Zolpidem, Eszopiclone.
• Thuốc điều trị nguyên nhân cụ thể: Bao gồm thuốc điều trị ngưng thở khi ngủ (CPAP hoặc Modafinil) và thuốc kháng histamine để giảm nghẹt mũi nếu do dị ứng.
• Thuốc chống trầm cảm hoặc giảm lo âu: Áp dụng khi rối loạn giấc ngủ liên quan đến căng thẳng, lo âu hoặc trầm cảm.
• Melatonin bổ sung: Điều chỉnh nhịp sinh học trong trường hợp rối loạn nhịp sinh học hoặc lệch múi giờ.

Mẹo dân gian

Các phương pháp tự nhiên và an toàn, có thể hỗ trợ cải thiện chất lượng giấc ngủ:

• Dùng mật ong: Pha một muỗng mật ong với nước ấm hoặc sữa nóng để làm dịu thần kinh và dễ ngủ hơn.
• Ngâm chân bằng nước ấm: Sử dụng nước ấm pha với gừng, muối hoặc thảo dược như lá lốt giúp thư giãn cơ thể trước khi ngủ.
• Hương liệu tự nhiên: Sử dụng tinh dầu oải hương, hoa nhài hoặc bạc hà để xoa bóp hoặc khuếch tán trong phòng ngủ.
• Uống trà thảo mộc: Một số loại trà giúp an thần, giảm căng thẳng, cải thiện giấc ngủ như trà tâm sen, trà hoa cúc, trà lá dâu tằm.

Thuốc Đông y

Sử dụng các bài thuốc Đông y để cải thiện tình trạng rối loạn giấc ngủ là giải pháp an toàn và bền vững. Một số bài thuốc phổ biến như:

Bài thuốc từ Táo nhân

• Nguyên liệu: Táo nhân sao 20g, tri mẫu 12g, phục linh 12g, xuyên khung 8g, cam thảo 8g.
• Công dụng: Táo nhân dưỡng tâm, giảm lo âu, hồi hộp; bài thuốc giúp cải thiện giấc ngủ, giảm mệt mỏi, hoa mắt, chóng mặt.
• Cách dùng: Sắc các nguyên liệu với nước, uống hàng ngày để cải thiện giấc ngủ và sức khỏe tổng thể.

Bài thuốc từ củ bình vôi

• Nguyên liệu: Củ bình vôi 8g, nhân hạt táo chua 10–15g, hạt sen 10–15g, long nhãn 10–15g, lá vông 12g.
• Công dụng: Củ bình vôi an thần, trị mất ngủ ở người gầy yếu, lo lắng, hồi hộp; kết hợp với các vị khác giúp cải thiện giấc ngủ và sức khỏe.
• Cách dùng: Sắc các nguyên liệu với nước, uống trong ngày, trước khi ngủ 30 phút.

Bài thuốc từ Lá vông, Tâm sen, Lạc tiên

• Nguyên liệu: Tâm sen 2–3g, Lá vông, Lạc tiên (lượng vừa đủ).
• Công dụng: Tâm sen an thần, giảm hồi hộp, tim đập nhanh; Lá vông và Lạc tiên thư giãn thần kinh, giúp ngủ ngon hơn.
• Cách 1: Hãm Tâm sen làm trà, uống trong ngày.
• Cách 2: Sắc Tâm sen, Lá vông, Lạc tiên với 3 bát nước, đun còn 1 bát, uống 1 bát/ngày.

Bài thuốc cải thiện mất ngủ của Đỗ Minh Đường

Bài thuốc Mất ngủ Đỗ Minh là phương thuốc nam gia truyền được Viện Nghiên cứu Nam Y Đỗ Minh tối ưu từ công thức của dòng họ Đỗ Minh, với hơn 150 năm lịch sử. Bài thuốc kết hợp từ 30 dược liệu quý, bào chế theo công thức bí truyền, giúp an thần, cải thiện giấc ngủ và nâng cao sức khỏe tinh thần.

Thành phần chính

• Lục dược dưỡng tâm: Thược dược, Đan sâm, Tâm sen, Viễn chí, Long nhãn, Hoàng kỳ.
• Các thảo dược bổ trợ: Kê huyết đằng, Táo nhân, Sài hồ, Mẫu lệ, Nấm lim xanh, Nhung hươu, Cà gai leo, Hạnh nhân.

Công dụng

• An thần, dưỡng tâm, giúp dễ ngủ, ngủ sâu và giảm thức giấc giữa đêm.
• Giải độc gan, bổ thận, tăng tuần hoàn máu, giảm căng thẳng và hồi hộp.
• Tăng cường sức khỏe tổng thể, phòng ngừa mất ngủ tái phát.

Công thức “3 trong 1”

• An thần Đỗ Minh: Đặc trị mất ngủ, đau đầu, hoa mắt, hay quên, dưỡng tâm an thần.
• Bổ gan giải độc: Thanh nhiệt giải độc, hỗ trợ gan, giúp ăn ngon, cải thiện sức khỏe.
• Bổ thận giải độc: Tăng cường chức năng thận, hành khí hoạt huyết, nâng cao sức đề kháng.

Dạng bào chế hiện đại

Thuốc được bào chế thành cao đặc và thuốc cốm, tiện lợi, dễ sử dụng, không cần sắc, bảo quản dễ dàng. Chỉ cần pha với nước ấm hoặc ăn trực tiếp, giúp thuốc hấp thu nhanh và hiệu quả.

Hiệu quả điều trị

• Trường hợp nhẹ có thể cải thiện sau 2 tuần, ngủ ngon sau 2 tháng.
• Trường hợp mất ngủ kinh niên triệu chứng có thể cải thiện sau 2-3 tháng, ổn định giấc ngủ sau 4-6 tháng.
• Không gây ra các tác dụng phụ, mang lại hiệu quả lâu dài.
• Dược liệu 100% tự nhiên, an toàn, không gây tác dụng phụ.

Bài thuốc Mất ngủ Đỗ Minh không chỉ giúp cải thiện giấc ngủ mà còn là giải pháp toàn diện, chăm sóc sức khỏe tinh thần và cơ thể.

Phòng ngừa rối loạn giấc ngủ

Áp dụng một số phương pháp dưới đây sẽ giúp bạn phòng ngừa rối loạn giấc ngủ hiệu quả:

• Duy trì lịch ngủ đều đặn bằng cách đi ngủ và thức dậy đúng giờ mỗi ngày.
• Tạo môi trường ngủ lý tưởng, phòng ngủ tối, yên tĩnh, thoáng mát và thoải mái.
• Tránh sử dụng điện thoại, máy tính, ti vi trước giờ ngủ.
• Thư giãn trước khi ngủ bằng cách ngồi thiền, nghe nhạc nhẹ hoặc đọc sách.
• Hạn chế dùng caffeine, rượu, nicotine vào buổi tối.
• Tập thể dục thường xuyên, chỉ nên vận động nhẹ nhàng và tránh tập vào buổi tối.
• Ăn uống hợp lý, không ăn quá no, chọn thực phẩm hỗ trợ giấc ngủ.
• Giảm căng thẳng, áp dụng các phương pháp thư giãn tinh thần, giảm stress.
• Hạn chế ngủ trưa quá lâu, chỉ ngủ trưa 15–30 phút để không ảnh hưởng giấc ngủ tối.

Rối loạn giấc ngủ không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe mà còn làm giảm chất lượng cuộc sống của bạn. Việc hiểu rõ nguyên nhân, triệu chứng và áp dụng các biện pháp phòng ngừa hiệu quả là chìa khóa để cải thiện tình trạng này. Nếu bạn đang gặp vấn đề với rối loạn giấc ngủ, đừng ngần ngại hành động ngay hôm nay để lấy lại giấc ngủ ngon và sức khỏe bền vững.