Mất Ngủ

Đêm đã khuya, cả nhà đều chìm vào giấc ngủ say, riêng bạn vẫn trằn trọc, lăn qua lăn lại trên giường mà không tài nào chợp mắt được. Cảm giác mệt mỏi, bứt rứt cứ thế kéo dài, khiến bạn lo lắng cho ngày làm việc tiếp theo. Đó là những trải nghiệm không mấy dễ chịu mà những người bị mất ngủ thường gặp phải. Vậy mất ngủ là gì, nguyên nhân do đâu và làm thế nào để cải thiện tình trạng này?

Mất ngủ là gì?

Mất ngủ là tình trạng rối loạn giấc ngủ khiến người bệnh khó đi vào giấc ngủ, ngủ không sâu hoặc thức dậy sớm và không thể ngủ lại. Tình trạng này không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất mà còn gây tổn hại nghiêm trọng đến tinh thần và chất lượng cuộc sống. Mất ngủ có thể xảy ra trong thời gian ngắn (mất ngủ cấp tính) hoặc kéo dài (mất ngủ mãn tính), tùy thuộc vào nguyên nhân và cơ địa mỗi người.

Triệu chứng

Mất ngủ biểu hiện qua nhiều triệu chứng khác nhau, bao gồm:

• Khó đi vào giấc ngủ: Bạn mất nhiều thời gian để chìm vào giấc ngủ, thậm chí trằn trọc cả tiếng đồng hồ trên giường.
• Thức dậy nhiều lần trong đêm: Giấc ngủ bị gián đoạn, bạn thức dậy nhiều lần và khó ngủ lại.
• Thức dậy quá sớm: Bạn thức dậy trước khi chuông báo thức reo và không thể ngủ lại được.
• Cảm giác không được nghỉ ngơi sau khi ngủ: Dù đã ngủ đủ giờ nhưng bạn vẫn cảm thấy mệt mỏi, uể oải, thiếu năng lượng.
• Các triệu chứng ban ngày: Khó tập trung, giảm trí nhớ, dễ cáu gắt, lo âu, trầm cảm, đau đầu, buồn ngủ.

Đối tượng

Mặc dù ai cũng có thể trải qua những đêm mất ngủ, nhưng một số đối tượng có nguy cơ cao hơn, bao gồm:

• Người lớn tuổi: Tuổi càng cao, giấc ngủ càng dễ bị gián đoạn.
• Phụ nữ: Thay đổi nội tiết tố trong thời kỳ kinh nguyệt, mang thai, tiền mãn kinh có thể ảnh hưởng đến giấc ngủ.
• Người làm việc theo ca: Lịch trình làm việc không ổn định gây rối loạn nhịp sinh học.
• Người thường xuyên di chuyển qua nhiều múi giờ: Chứng lệch múi giờ khiến cơ thể khó thích nghi.
• Người mắc các bệnh lý: Như trầm cảm, lo âu, hen suyễn, đau mãn tính, bệnh tim mạch, tiểu đường.
• Người sử dụng các chất kích thích: Như cà phê, thuốc lá, rượu bia.

Nguyên nhân chính gây mất ngủ

Mất ngủ có thể bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân khác nhau, bao gồm:

• Yếu tố tâm lý: Stress, lo âu, trầm cảm, sang chấn tâm lý.
• Lối sống: Thức khuya, sử dụng chất kích thích (cà phê, rượu, bia, thuốc lá), ít vận động, ăn quá no trước khi ngủ.
• Môi trường ngủ: Tiếng ồn, ánh sáng, nhiệt độ phòng không phù hợp.
• Yếu tố sinh lý: Thay đổi nội tiết tố, mang thai, mãn kinh, lão hóa.
• Bệnh lý: Các bệnh về đường hô hấp, tiêu hóa, tim mạch, nội tiết, thần kinh…
• Thuốc: Một số loại thuốc có thể gây mất ngủ như thuốc chống trầm cảm, thuốc huyết áp, thuốc hen suyễn…

Biến chứng

Mất ngủ kéo dài không chỉ ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống mà còn tiềm ẩn nhiều nguy cơ sức khỏe, như:

• Giảm khả năng tập trung, suy giảm trí nhớ: Gây khó khăn trong học tập, làm việc.
• Tăng nguy cơ tai nạn: Do buồn ngủ, mất tập trung khi lái xe, vận hành máy móc.
• Suy giảm hệ miễn dịch: Dễ mắc các bệnh nhiễm trùng.
• Tăng nguy cơ mắc các bệnh mãn tính: Như bệnh tim mạch, tiểu đường, béo phì, trầm cảm.
• Giảm tuổi thọ: Một số nghiên cứu cho thấy mất ngủ mãn tính có thể làm giảm tuổi thọ.

Chẩn đoán

Để chẩn đoán mất ngủ, bác sĩ sẽ:

• Hỏi bệnh: Về tiền sử giấc ngủ, lối sống, các bệnh lý mắc kèm.
• Khám sức khỏe: Loại trừ các nguyên nhân gây mất ngủ do bệnh lý.
• Ghi nhật ký giấc ngủ: Theo dõi thời gian, chất lượng giấc ngủ.
• Nghiên cứu giấc ngủ: Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể chỉ định nghiên cứu giấc ngủ (polysomnography) để đánh giá chi tiết giấc ngủ.

Phương pháp điều trị mất ngủ

Mất ngủ không chỉ là một tình trạng tạm thời mà còn có thể trở thành vấn đề mãn tính nếu không được xử lý đúng cách. Phương pháp điều trị mất ngủ hiện nay tập trung vào việc cải thiện chất lượng giấc ngủ, loại bỏ nguyên nhân gốc rễ và giảm thiểu các triệu chứng đi kèm. Các liệu pháp điều trị được chia thành nhiều nhóm, bao gồm y học hiện đại (Tây y), dược liệu dân gian và bài thuốc Đông y, giúp đáp ứng nhu cầu và tình trạng cụ thể của từng người bệnh.

Điều trị bằng dược liệu dân gian

Sử dụng thảo dược tự nhiên là cách tiếp cận phổ biến, an toàn và hiệu quả trong việc cải thiện tình trạng mất ngủ:

• Tâm sen: Thành phần alkaloid trong tâm sen có tác dụng an thần, giảm căng thẳng và giúp người bệnh dễ đi vào giấc ngủ. Nên sử dụng dưới dạng trà hoặc nước sắc.
• Hoa cúc: Chứa apigenin – một chất chống oxy hóa, có tác dụng làm dịu hệ thần kinh và cải thiện giấc ngủ. Trà hoa cúc là lựa chọn phù hợp cho người mất ngủ nhẹ.
• Lá dâu tằm: Nước sắc từ lá dâu tằm giúp an thần, thư giãn và làm dịu cơ thể, phù hợp cho người mất ngủ do căng thẳng.
• Mật ong: Hỗ trợ sản xuất serotonin, một chất dẫn truyền thần kinh giúp tạo cảm giác thư thái và dễ ngủ.

Điều trị bằng Tây y

Tây y cung cấp các phương pháp điều trị nhanh chóng, hiệu quả, nhưng cần được sử dụng đúng cách và dưới sự giám sát của bác sĩ.

• Thuốc an thần và gây ngủ:
  • Benzodiazepine: Giúp giảm căng thẳng và cải thiện giấc ngủ. Tuy nhiên, sử dụng lâu dài có thể gây phụ thuộc.
  • Thuốc không benzodiazepine (Zolpidem, Eszopiclone): Ít tác dụng phụ hơn và phù hợp với các trường hợp mất ngủ cấp tính.
• Liệu pháp nhận thức hành vi (CBT-I): Đây là phương pháp không dùng thuốc, giúp thay đổi các thói quen và suy nghĩ tiêu cực về giấc ngủ. CBT-I đã được chứng minh là hiệu quả trong điều trị mất ngủ mãn tính.
• Sử dụng melatonin: Melatonin là hormone tự nhiên trong cơ thể giúp điều chỉnh nhịp sinh học. Việc bổ sung melatonin dạng tổng hợp có thể cải thiện giấc ngủ, đặc biệt với những người bị rối loạn nhịp sinh học do làm việc ca đêm hoặc lệch múi giờ.

Bài thuốc Đông y trị Mất ngủ

Theo quan niệm của y học cổ truyền, mất ngủ (thất miên) là biểu hiện của sự mất cân bằng âm dương trong cơ thể, khiến tâm thần bất an, tinh thần không ổn định, thần hồn không được nuôi dưỡng đầy đủ. Nguyên nhân gây mất ngủ có thể do tâm tỳ hư nhược, can khí uất kết, thận âm hư hao, đàm nhiệt nội擾,…

Điều trị mất ngủ bằng Đông y chú trọng vào việc điều hòa âm dương, bổ khí huyết, an thần, dưỡng tâm, giúp khôi phục giấc ngủ sinh lý tự nhiên, mang lại giấc ngủ ngon và sâu giấc. Dưới đây là một số bài thuốc Đông y thường được sử dụng trong điều trị mất ngủ, kèm theo cơ chế tác dụng và lưu ý khi sử dụng:

Bài thuốc dưỡng tâm, an thần:

• Triệu chứng: Khó ngủ, ngủ không sâu giấc, hay tỉnh giấc giữa đêm, mơ màng, lo âu, hồi hộp, chóng mặt, tim đập nhanh.
• Thành phần: Tâm sen, toan táo nhân, bạch linh, cam thảo, đảng sâm, viễn chí.
• Cơ chế: Dưỡng tâm, an thần, giảm lo âu, căng thẳng, giúp dễ ngủ và ngủ ngon giấc.
• Cách dùng: Sắc uống hoặc bào chế thành dạng viên hoàn.
• Lưu ý: Người tỳ vị hư hàn, tiêu chảy không nên sử dụng.

Bài thuốc bổ thận, tráng dương:

• Triệu chứng: Mất ngủ kèm theo đau lưng, mỏi gối, ù tai, di tinh, mộng tinh, tiểu đêm nhiều lần.
• Thành phần: Thục địa, sơn thù, hoài sơn, ba kích, đỗ trọng, câu kỷ tử.
• Cơ chế: Bổ thận, tráng dương, ích tinh, cố tinh, giúp cải thiện giấc ngủ, giảm tiểu đêm.
• Cách dùng: Sắc uống hoặc bào chế thành dạng viên hoàn.
• Lưu ý: Người âm hư hỏa vượng, táo bón không nên sử dụng.

Bài thuốc Mất Ngủ Đỗ Minh:

Bài thuốc Mất ngủ Đỗ Minh là bài thuốc gia truyền của dòng họ Đỗ Minh Đường, với lịch sử hơn 150 năm, được bào chế từ các loại thảo dược quý hiếm, an toàn, lành tính, không gây tác dụng phụ.

Thành phần:

Bài thuốc là sự kết hợp hài hòa của hơn 50 vị thuốc nam, trong đó nổi bật là các nhóm thuốc:

• Nhóm thuốc dưỡng tâm, an thần: Tâm sen, toan táo nhân, viễn chí, bá tử nhân,… giúp trấn tĩnh tinh thần, giảm lo âu, căng thẳng, tạo điều kiện cho giấc ngủ đến dễ dàng.
• Nhóm thuốc bổ thận, ích khí: Thục địa, hoài sơn, đỗ trọng, kỷ tử,… giúp bồi bổ can thận, tăng cường sinh lực, cải thiện tình trạng mất ngủ do thận hư.
• Nhóm thuốc hoạt huyết, hành khí: Đương quy, xuyên khung, đan sâm,… giúp tăng cường lưu thông máu, đưa khí huyết lên não, nuôi dưỡng giấc ngủ.

Bài thuốc Mất ngủ Đỗ Minh ghi điểm với người dùng bởi sự an toàn tuyệt đối nhờ thành phần 100% thảo dược tự nhiên, được kiểm định nghiêm ngặt, không gây tác dụng phụ. Điều này giúp bài thuốc phù hợp với nhiều đối tượng, kể cả người cao tuổi hay người có cơ địa nhạy cảm. Điểm cộng lớn nhất của bài thuốc này chính là khả năng tác động sâu vào căn nguyên gây bệnh. Bên cạnh đó, sự tiện lợi cũng là một yếu tố quan trọng, bài thuốc có cả dạng thuốc sắc và viên hoàn, giúp người dùng dễ dàng lựa chọn và sử dụng, phù hợp với nhịp sống bận rộn.

Phòng ngừa mất ngủ

• Thiết lập thói quen ngủ lành mạnh: Đi ngủ và thức dậy đúng giờ hàng ngày.
• Hạn chế ánh sáng xanh: Tránh sử dụng điện thoại, máy tính trước khi ngủ ít nhất 1 tiếng.
• Tạo môi trường ngủ thoải mái: Phòng ngủ yên tĩnh, mát mẻ và tối.
• Vận động thường xuyên: Tập thể dục nhẹ nhàng giúp cải thiện tuần hoàn máu và giảm căng thẳng.
• Hạn chế caffein và đồ uống có cồn: Tránh sử dụng các chất kích thích trước giờ ngủ.

Mất ngủ là một vấn đề sức khỏe phổ biến, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống và sức khỏe tổng thể. Hiểu rõ về mất ngủ, chủ động phòng ngừa và điều trị kịp thời sẽ giúp bạn lấy lại giấc ngủ ngon và tận hưởng cuộc sống trọn vẹn hơn.