Vảy Nến

Vảy nến là một bệnh lý da liễu mãn tính phổ biến, gây ra nhiều phiền toái và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống người bệnh. Tuy không lây nhiễm nhưng những mảng da đỏ, dày cộm, bong tróc gây ra thường khiến người bệnh cảm thấy tự ti, mặc cảm. Bài viết này sẽ cung cấp cho bạn cái nhìn toàn diện về bệnh vảy nến, từ nguyên nhân, triệu chứng đến các phương pháp điều trị hiện có.

Vảy nến là gì?

Vảy nến là một bệnh tự miễn, có nghĩa là hệ thống miễn dịch của cơ thể tấn công nhầm vào các tế bào da khỏe mạnh. Điều này dẫn đến sự tăng sinh quá mức của tế bào da, khiến chúng tích tụ trên bề mặt da và tạo thành các mảng vảy dày, trắng bạc. Vảy nến không phải là bệnh truyền nhiễm và không lây lan qua tiếp xúc.

Nguyên nhân gây vảy nến

Mặc dù nguyên nhân chính xác gây ra vảy nến vẫn chưa được xác định rõ ràng, nhưng các nhà khoa học cho rằng bệnh có liên quan đến sự kết hợp của các yếu tố di truyền, miễn dịch và môi trường.

• Yếu tố di truyền: Vảy nến thường xuất hiện trong gia đình, cho thấy yếu tố di truyền đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển của bệnh.
• Yếu tố miễn dịch: Như đã đề cập, vảy nến là một bệnh tự miễn. Sự rối loạn hoạt động của hệ thống miễn dịch khiến các tế bào T tấn công các tế bào da khỏe mạnh, gây viêm và tăng sinh tế bào da quá mức.
• Yếu tố môi trường: Một số yếu tố môi trường có thể kích hoạt hoặc làm trầm trọng thêm bệnh , bao gồm:
  • Stress: Căng thẳng tâm lý có thể làm suy yếu hệ thống miễn dịch và kích hoạt các đợt bùng phát vảy nến.
  • Chấn thương da: Các vết cắt, vết trầy xước, vết bỏng hoặc phẫu thuật có thể kích hoạt phản ứng Koebner, dẫn đến sự xuất hiện của các tổn thương vảy nến tại vị trí chấn thương.
  • Nhiễm trùng: Một số loại nhiễm trùng, đặc biệt là nhiễm trùng streptococcal, có thể khởi phát hoặc làm nặng thêm tình trạng bệnh.
  • Thuốc: Một số loại thuốc, bao gồm thuốc chẹn beta, lithium và thuốc chống sốt rét, có thể gây ra hoặc làm trầm trọng thêm bệnh.
  • Khí hậu: Thời tiết lạnh và khô có thể làm khô da và kích thích vảy nến.
  • Rượu bia và thuốc lá: Lạm dụng rượu bia và thuốc lá có thể làm suy yếu hệ thống miễn dịch và làm nặng thêm tình trạng bệnh.

Đối tượng có nguy cơ mắc vảy nến

Mặc dù vảy nến có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, nhưng thường gặp nhất ở độ tuổi từ 15 đến 35. Những người có tiền sử gia đình mắc bệnh, hút thuốc lá, béo phì, stress hoặc sử dụng một số loại thuốc đặc biệt có nguy cơ mắc bệnh cao hơn.

Triệu chứng của vảy nến

Triệu chứng của vảy nến rất đa dạng, tùy thuộc vào loại và mức độ nghiêm trọng của bệnh. Tuy nhiên, một số triệu chứng phổ biến bao gồm:

• Các mảng da đỏ, dày cộm, phủ vảy trắng bạc: Đây là triệu chứng đặc trưng nhất của vảy nến. Các mảng vảy này thường xuất hiện ở khuỷu tay, đầu gối, da đầu, lưng dưới và mông.
• Ngứa: Ngứa là một triệu chứng phổ biến, có thể từ nhẹ đến dữ dội.
• Da khô, nứt nẻ, chảy máu: Da ở vùng bị bệnh thường rất khô, dễ bị nứt nẻ và chảy máu.
• Đau khớp: Một số người mắc bệnh cũng có thể bị viêm khớp vảy nến, gây đau, sưng và cứng khớp.
• Thay đổi móng: Móng tay và móng chân có thể bị dày lên, đổi màu, có các vết lõm hoặc tách khỏi giường móng.

Biến chứng của vảy nến

Vảy nến không chỉ ảnh hưởng đến thẩm mỹ mà còn có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng, ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất và tinh thần của người bệnh.

• Viêm khớp vảy nến: Khoảng 30% người mắc vảy nến phát triển viêm khớp vảy nến, gây đau, sưng và cứng khớp, ảnh hưởng đến khả năng vận động.
• Bệnh tim mạch: Người mắc vảy nến có nguy cơ mắc bệnh tim mạch cao hơn so với người bình thường.
• Bệnh tiểu đường: Tình trạng bệnh có liên quan đến tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường type 2.
• Bệnh Crohn và viêm loét đại tràng: Đây là những bệnh viêm ruột mãn tính có thể xảy ra đồng thời với vảy nến.
• Trầm cảm và lo âu: Bệnh tình có thể gây ra stress, tự ti và mặc cảm, dẫn đến trầm cảm và lo âu.
• Các vấn đề về mắt: Tình trạng này có thể ảnh hưởng đến mắt, gây viêm kết mạc, viêm màng bồ đào và khô mắt.

Chẩn đoán vảy nến

Để chẩn đoán vảy nến, bác sĩ da liễu chủ yếu dựa vào việc quan sát tổn thương da và hỏi bệnh sử.

• Quan sát tổn thương da: Bác sĩ sẽ xem xét các mảng vảy nến (vị trí, hình dạng, kích thước, đặc điểm) và kiểm tra các vị trí khác như móng tay, móng chân, niêm mạc.
• Hỏi bệnh sử: Bác sĩ sẽ tìm hiểu về tiền sử bệnh, các yếu tố khởi phát bệnh và các loại thuốc bạn đang sử dụng.

Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể chỉ định thêm một số xét nghiệm như sinh thiết da, xét nghiệm máu và xét nghiệm vi nấm để hỗ trợ chẩn đoán, loại trừ các bệnh lý khác và xác định chính xác loại bệnh.

Phương pháp điều trị vảy nến

Vảy nến là một bệnh lý mãn tính, không thể chữa khỏi hoàn toàn nhưng có thể kiểm soát được thông qua các phương pháp điều trị phù hợp. Dưới đây là những cách điều trị phổ biến nhất, bao gồm các biện pháp tại nhà, Tây y và Đông y, được xây dựng dựa trên nguyên tắc giảm triệu chứng, ngăn ngừa tái phát và cải thiện chất lượng cuộc sống cho người bệnh.

Mẹo tại nhà

Áp dụng các biện pháp tại nhà có thể hỗ trợ giảm triệu chứng và tăng cường sức khỏe da:

• Tắm nước ấm: Tắm nước ấm có thể giúp làm mềm vảy và giảm ngứa. Bạn có thể thêm muối Epsom, dầu tắm hoặc bột yến mạch vào nước tắm để tăng hiệu quả.
• Dưỡng ẩm da: Sử dụng kem dưỡng ẩm chứa các thành phần như urea, axit lactic hoặc axit salicylic để giữ ẩm cho da và làm mềm vảy.
• Ánh sáng mặt trời: Tiếp xúc với ánh sáng mặt trời vừa phải có thể giúp cải thiện triệu chứng vảy nến. Tuy nhiên, cần tránh tiếp xúc quá lâu với ánh nắng mặt trời và sử dụng kem chống nắng để bảo vệ da.
• Tránh gãi: Gãi có thể làm tổn thương da và làm nặng thêm bệnh.
• Sử dụng dầu dừa và nha đam: Dầu dừa giúp giữ ẩm và làm mềm vùng da tổn thương. Nha đam có khả năng làm dịu và giảm viêm, thích hợp cho da nhạy cảm.

Tây y

Điều trị Tây y là phương pháp chủ đạo trong kiểm soát bệnh vảy nến, bao gồm sử dụng thuốc bôi, thuốc uống và liệu pháp ánh sáng:

• Thuốc bôi ngoài da: Các loại kem, thuốc mỡ chứa corticosteroid, vitamin D, retinoid, anthralin, calcineurin inhibitors có tác dụng giảm viêm, giảm ngứa, ức chế tăng sinh tế bào da.
• Thuốc uống: Trong trường hợp bệnh nặng hoặc lan rộng, bác sĩ có thể kê đơn thuốc uống như methotrexate, cyclosporine, retinoid, thuốc sinh học.
• Quang trị liệu: Sử dụng tia UVA hoặc UVB để điều trị vảy nến.
• Liệu pháp sinh học: Các loại thuốc sinh học như adalimumab, etanercept, infliximab ức chế các phân tử gây viêm trong cơ thể, giúp kiểm soát bệnh.

Đông y

Trong y học cổ truyền, vảy nến được xem là một chứng bệnh ngoài da mãn tính, thuộc phạm trù “bạch bì”, “tùng bì tiễn”, do phong, nhiệt, thấp, huyết táo gây nên, biểu hiện là các dát đỏ, có vảy trắng, ngứa ngáy, bong tróc. Điều trị vảy nến bằng Đông y tập trung vào việc điều hòa khí huyết, thanh nhiệt giải độc, khu phong trừ thấp, dưỡng huyết nhuận táo, từ đó kiểm soát triệu chứng, ngăn ngừa tái phát và nâng cao sức khỏe tổng thể.

Dưới đây là một số bài thuốc Đông y thường được sử dụng trong điều trị bệnh, kèm theo cơ chế tác dụng và lưu ý khi sử dụng:

Bài thuốc 1:

• Thành phần: Kim ngân hoa, bồ công anh, liên kiều, xạ can, chi tử, hoàng cầm, đại hoàng,…
• Cơ chế: Thanh nhiệt giải độc, làm mát máu, kháng viêm, giảm sưng, dùng trong trường hợp bệnh cấp tính, có biểu hiện sưng, nóng, đỏ.
• Cách dùng: Sắc uống hoặc kết hợp với thuốc bôi ngoài da.
• Lưu ý: Người tỳ vị hư hàn, tiêu chảy không nên sử dụng.

Bài thuốc 2:

• Thành phần: Phòng phong, kinh giới, cương tằm, bạch chỉ, khổ sâm, thổ phục linh,…
• Cơ chế: Khu phong tán hàn, trừ thấp, giảm ngứa, dùng trong trường hợp vảy nến có biểu hiện ngứa nhiều, vảy dày, ẩm ướt.
• Cách dùng: Sắc uống hoặc kết hợp với thuốc ngâm rửa.
• Lưu ý: Người âm hư hỏa vượng không nên sử dụng.

Việc lựa chọn phương pháp điều trị cần dựa trên loại vảy nến, mức độ nghiêm trọng của bệnh, tình trạng sức khỏe tổng quát và mong muốn của người bệnh. Người bệnh nên tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa da liễu để được tư vấn và lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp.

Biện pháp phòng ngừa bệnh

Mặc dù không có cách nào để ngăn ngừa hoàn toàn vảy nến, nhưng bạn có thể giảm nguy cơ mắc bệnh và kiểm soát các đợt bùng phát bằng cách:

• Chăm sóc da đúng cách: Dưỡng ẩm da thường xuyên, tránh sử dụng xà phòng khô da và tắm nước quá nóng.
• Tránh các yếu tố kích thích: Hạn chế tiếp xúc với các chất kích thích, bảo vệ da khỏi ánh nắng mặt trời và chấn thương.
• Kiểm soát stress: Thực hành các kỹ thuật thư giãn để giảm stress.
• Thực hiện lối sống lành mạnh: Ăn uống khoa học, tập thể dục thường xuyên, bỏ thuốc lá và hạn chế rượu bia.
• Điều trị các bệnh lý nền: Kiểm soát tốt các bệnh lý nền như viêm khớp, bệnh tim mạch và tiểu đường.

Vảy nến là một bệnh lý da liễu mãn tính, tuy không lây nhiễm nhưng có thể gây ra nhiều phiền toái và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống. Việc hiểu rõ về bệnh, chủ động phòng ngừa và điều trị kịp thời sẽ giúp kiểm soát bệnh hiệu quả, ngăn ngừa biến chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống cho người bệnh.